ಹೆವಿಸೆ, ಗೈಯೊರ್ಜಿ –(1885-1966) Hevesy , Gyorgy 1943
ಹಂಗರಿ-ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್-ರೇಡಿಯೋ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ- ವೈಶ್ಲೇಷಿಕ ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ವಿಕಿರಣಪಟು ಟ್ರೇಲರ್ಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದಾತ.
ಹೆವಿಸ್, ಏಳು ದೇಶಗಳ ಒಂಬತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ದುಡಿದ ಚಲನಶೀಲ ವ್ಯಕ್ತಿ. 1911ರಲ್ಲಿ ರುದರ್’ಫೋರ್ಡ್ ಜೊತೆಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಹೆವಿಸ್ ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್ಗೆ ಹೋದನು. ಇಲ್ಲಿ ಹೆವಿಸ್, ರೇಡಿಯೋ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿಆಸಕ್ತಿ ತಳೆದನು. ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್ನಲ್ಲಿರುವಾಗ ಸಾಧಾರಣ ಸೀಸ ಮತ್ತು ರೇಡಿಯಂ-ಡಿ ಯನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೆವಿಸ್ಗೆ ತಿಳಿಯಿತು. ರೇಡಿಯಂ-ಡಿ ಸೀಸದ ಸಮಸ್ಥಾನಿ (Isotope) ಆಗಿರುವ್ಯದರಿಂದ ಅದರ ಪ್ರತ್ಯೆಕತೆ ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದು ಅವನಿಗೆ ಮನದಟ್ಟಾಯಿತು. ರೇಡಿಯಂ-ಡಿ ವಿಕಿರಣಶೀಲ ಧಾತು ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸೀಸವಿದ್ದಾಗ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ಅದನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚುವುದು ಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ ಹಾಗೂ ಹಲವೊಮ್ಮೆ ಅಸಾಧ್ಯ. ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸೀಸದೊಂದಿಗೆ, ರೇಡಿಯಂ-ಡಿಯನ್ನು ಮಿಶ್ರಗೊಳಿಸಿದರೆ ರೇಡಿಯೋ ವಿಕಿರಣದ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿಂದ ಅದರ ಕುರುಹನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಸೀಸದ ಸಲ್ಪೈಡ್ ಮತ್ತು ಸೀಸದ ಕ್ರೋಮೇಟ್ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗದಷ್ಟು ಅಲ್ಪ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕರಗುತ್ತವೆ. ಹೆವಿಸ್ ಮತ್ತು ಎಫ್.ಎ. ಪನೆತ್, ಇವಕ್ಕೆ ರೇಡಿಯಂ-ಡಿ ಮಿಶ್ರಗೊಳಿಸಿ, ಅವು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗುವ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. 1934ರಲ್ಲಿ ಗೋಲ್ಡ್’ಷಿಪ್ ನೀರಿನ ವಿನಿಮಯ ಪ್ರಮಾಣ ಅಳೆಯಲು, ಡ್ಯುಟೋರಿಯಂ ಸಮಸ್ಥಾನಿ ಬಳಸಿ ಅದರಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಕಂಡನು. ಹೆವಿಸ್, ರೇಡಿಯೋ ಫಾಸ್ಪೇಟ್ ಬಳಸಿ ಮಾನವನ ಅಂಗಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಹೀರುವಿಕೆ ಹೇಗೆ ಜರುಗುತ್ತದೆಯೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು. ರೇಡಿಯೋ ಸಮಸ್ಥಾನಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ನಾನಾ ಬಗೆಯ ಕ್ರಿಯಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ನಡೆಸುವುದು ಈಗ ಅಂಗೀಕೃತ ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. 1922ರಲ್ಲಿ ಬೊಹ್ರ್, ಹೊಸದೊಂದು ಧಾತುವಿನ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಸಾರಿ, ಅದನ್ನು ಝಿರ್ಕೋನಿಯಂ ಖನಿಜಗಳಲ್ಲಿ ಶೋಧಿಸಬೇಕೆಂದು ಹೆವಿಸ್ಗೆ ಸೂಚಿಸಿದನು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಹೆವಿಸ್, ಮೋಸ್ಲೆಯ ಸಹಾಯ ಪಡೆದನು. ಮೋಸ್ಲೆ , ಕ್ಷ ಕಿರಣದ ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಣಿತನಾಗಿದ್ದನು. ದೋಸ್ಲೆಯ ಸಹಾಯದಿಂದ, ಹೆವಿಸ್, 72 ಅಣು ಸಂಖ್ಯೆಯ ಹೊಸ ಧಾತುವಿನ ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಿದನು. ಈ ಧಾತುವನ್ನು ಹಾಷ್ನಿಯಂ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. 1943ರಲ್ಲಿ ಹೆವಿಸ್ ರೇಡಿಯಂ ಜಾಡು (Tracing)
ಹಿಡಿಯುವ ವಿಧಾನ ರೂಪಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದನು.
ಹಾನ್, ಒಟ್ಟೋ (1875-1968)
Hahn , Otto (CHE.) 1944
ಜರ್ಮನಿ-ವಿಕಿರಣ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ-
ಹಾನ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಯಾಗಲು ಬಯಸಿದ್ದನು. ಆದರೆ ಅವನಿಗೆ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದೆಡೆ ಇದ್ದ ಸೆಳೆತ ಅದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಪ್ರಬಲವಾಗಿದ್ದಿತು, 1904ರಲ್ಲಿ ಅರು ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ ಲಂಡನ್ನಲ್ಲಿದ್ದ ಹಾನ್. ರಾಮ್ಸೆಯ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ವಿಕಿರಣ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥವi ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನಿರಿಸಿದನು. 1905ರಲ್ಲಿ ಹಾನ್, ಮಾಂಟ್ರಿಯಲ್ನಲ್ಲಿ ರುದರ್’ಫೋರ್ಡ್ ಜೊತೆಗೆ ಹಲವಾರು ಸಂಶೋಧನೆ ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದನು. 1906ರಲ್ಲಿ ಹಾನ್, ಬರ್ಲಿನ್ನಲ್ಲಿ ನೌಕರಿಗೆ ಸೇರಿದನು. ಇಲ್ಲಿ ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್’ ಈತನಿಗೆ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಯಾಗಿದ್ದಳು. ಇಲ್ಲಿ ಸರ್ವ ಪುರುಷ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳಿಗೆ, ಸ್ತ್ರೀಯಾಗಿದ್ದ ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್’ಗೆ ಪ್ರವೇಶವಿರಲಿಲ್ಲವಲ್ಲದೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವಿಕಿರಣ ಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಭಾಗವೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಮುಂದಿನ ಕೆಲ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸ ವಿಭಾಗದ ಪ್ರಾರಂಭದೊಡನೆ ಹಾನ್ ಸಮಸ್ಯೆ ಪರಿಹಾರಗೊಂಡಿತು. ಇಲ್ಲಿ ಹಾನ್ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರೆ, ಲಿಸಾ ಮೀಟ್ನರ್ ಭೌತಶಾಸûಜ್ಞಳಾಗಿ ಅವನಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದಳು. ಇವರ ಸಹಚರ್ಯ ಮುಂದಿನ 30 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಅವಿರತವಾಗಿ ಸಾಗಿತು. 1912ರಲ್ಲಿ ನ್ಯೂ ಕೈಸರ್ ವಿಲ್ಹೆಲ್ಮ್ ಸಂಸ್ಥೆ , ಬರ್ಲಿನ್-ದಹ್ಲೆಮ್ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಇಲ್ಲಿ ಹಾನ್ ರೇಡಿಯೋ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡನು. ಇಲ್ಲಿ ಹಾನ್ ಬಹು ಕ್ಷೀಣ ವಿಕಿರಣಶೀಲ, ಬೀಟ-ಉತ್ಸರ್ಜನೆ ಹೊಂದಿದ ಪೆÇಟ್ಯಾಶಿಯಂ ರುಬಿಡಿಯಂ ಮೇಲೆ ಅಧ್ಯಯನ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು. ಕಾಲಾನುಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಹಾನ್ ಸ್ಟ್ರಾನ್ಷಿಯಮ್ನ ಸಮಸ್ಥಾನಿಯಾದ (Isotope) ರುಬಿಡಿಯಂ ಶೈಥಿಲ್ಯ (Decay) ಹೊಂದಿರುವುದನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ಈ ಮೂಲಕ ಹಲವಾರು ಖನಿಜ ನೀಕ್ಷೆಪಗಳ ಅವಧಿಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಬಹುದೆಂದು ತೋರಿಸಿದನು. ಪೆÇಟ್ಯಾಷಿಯಂ, ಶ್ಶೆಥಿಲ್ಯದಿಂದ ಆರ್ಗಾನ್ಗೆ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದುವುದನ್ನು ಹಾನ್ ಗುರುತಿಸಿದನು. ಮೊದಲನೆ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದಲ್ಲಿ ಹಾನ್ ವಿಷಾನಿಲಗಳ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ನಿಯೋಜಿತನಾದರೆ, ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್ ದಾದಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದಳು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದಕ್ಕುತ್ತಿದ್ದ ರಜಾ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇವರಿಬ್ಬರೂ, ಪ್ರೋಟೋಆಕ್ವೀನಿಯಂ ಎಂಬ ವಿಕಿರಣಧಾತುವನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಿದರು. ಕೆಲವು ನಿಧಾನ ಗತಿಯ ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ಗಳನ್ನು ಅಣು ಬೀಜಗಳಿಂದ ಸೆರೆಹಿಡಿದು. ಭಾರವಾದ ಧಾತುಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವೆಂದು ಎನ್ರಿಕೊ ಪರ್ಮಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದನು. ಇದರ ಬಗ್ಗೆ 1934ರಲ್ಲಿ ಹಾನ್ಆಸಕ್ತಿ ತಳೆದನು. ಹಾನ್ , ಲಿಸಾ ಮೀಟ್ನರ್ ಮತ್ತು ಎಫ್ .ಸ್ಟ್ರಾಸ್ಮನ್ ಸೇರಿ, ಯುರೇನಿಯಂ ಮೇಲೆ ಈ ಕುರಿತು ಅಧ್ಯಯನ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. 1938ರಲ್ಲಿ ಯಹೂದಿ ವಿರೋಧಿ ಅಲೆ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ ಭುಗಿಲೆದ್ದಿತು. ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್ ಯಹೂದಿಯಾಗಿದ್ದುದರಿಂದ,. ಅದರ ಜ್ವಾಲೆ ಅವಳಿಗೆ ತೀವ್ರವಾಗಿ ತಾಗಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್, ಹಾನ್ನ ನೆರವಿನಿಂದ ಸ್ವೀಡನ್ಗೆ ಹೋಗಿ ನೆಲೆಸಿದಳು. ಹಾನ್ , ತನ್ನ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಪ್ರಯೋಗದ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಡನ್ನಲ್ಲಿದ್ದ ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್’ಗೆ ಕಳಿಸಿದನು. ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್ ತನ್ನ ಸಂಬಂಧಿ ಒಟ್ಟೋ ಫಿಷರ್’ನೊಂದಿಗೆ ಇವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ, ಬೈಜಿಕ ವಿದಳನ (Nuclear Fission) ಪ್ರಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಘಟಿಸಿರುವುದು ನಿಜವಾದರೂ, ಹಾನ್ ಅವುಗಳಿಗೆ ನೀಡಿದ ವಿವರಣೆ ಅಪೂರ್ಣವೆಂದು ತೋರಿಸಿದಳು. ಎರಡನೆ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದಲ್ಲಿ ಜರ್ಮನಿ ಅಣ್ವಸ್ತ್ರ ತಯಾರಿಕೆಯ ಪ್ರಯತ್ನಕ್ಕಿಳಿಯಿತು. ಹಾನ್ ಈ ಯೋಜನೆಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದನು. ಎರಡನೇ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಜರ್ಮನಿ ಸೋತು , ಹಾನ್, ಲವೆ, ಹೈಸೆನ್ಬರ್ಗ್ನಂತಹ ಖ್ಯಾತರನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು ಅಸಂಸಂಗಳಿಗೆ ಒಯ್ಯಲಾಯಿತು. ಹಾನ್ ಅಸಂಸಂದಲ್ಲಿ ಸೆರೆಯಲ್ಲಿರುವಾಗ, ಹಿರೋಷಿಮಾ, ನಾಗಸಾಕಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅಣ್ವಸ್ತ್ರ ಪ್ರಯೋಗಗೊಂಡಿದ್ದು ತಿಳಿಯಿತು. ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿನಾಶಕ ಅಸ್ತ್ರದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನದೂ ಪರೋಕ್ಷ ಪಾತ್ರವಿದೆಯೆಂದು ನೊಂದ ಹಾನ್ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಯತ್ನಿಸಿ ವಿಫಲನಾದನು. ಎರಡನೇ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದ ನಂತರ ಹಾನ್, ಅಣ್ವಸ್ತ್ರ ನಿಶ್ಯಸ್ತ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಶ್ರಮಿಸಿದನು. 1944ರಲ್ಲಿ ಹಾನ್ ವಿಕಿರಣ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ಸಾಧನೆಗಾಗಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದಕ್ಕಿತು. ಹಾನ್, ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್ ಸ್ಮರಣೆಗಾಗಿ ಬರ್ಲಿನ್ನಲ್ಲಿ ಹಾನ್ ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್ ಇನ್ನ್ಟಿಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಅ¥sóï ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಪ್ರಾರಂಭಗೊಂಡಿದೆ. ಜರ್ಮನಿಯ ಮೊದಲ ಬೈಜಿಕ ಶಕ್ತಿ ಚಾಲಿತ ಹಡಗಿಗೆ ಒಟ್ಟೋ ಹಾನ್ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಂಟರ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಯೂನಿಮನ್ ಆಫ್ ಪ್ಯೂರ್ ಅಂಡ್ ಅಪ್ಲೈಡ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ 1994ರಲ್ಲಿ 108ನೇ ಧಾತುವಿಗೆ ಹಾನಿಯಂ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿ, ಹಾನ್ಗೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಿದೆ.
ಅರ್ಟೂರಿ, ಇಲ್ಮರಿ ವಿರ್ಟನೆನ್ (1895-1973) – 1945
Artturi , Illmari Virtman
ಫಿನ್ಲೆಂಡ್-ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ-ಹುದುಗುವಿಕೆ, ಕಿಣ್ವ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆ ಕುರಿತಾಗಿ ಸಂಶೋಧಿಸಿದಾತ.
ವಿರ್ಟನೆನ್ 15 ಜನವರಿ 1895ರಂದು ಹೆಲ್ಸಿಂಕಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದನು. ಹೆಲ್ಸಿಂಕಿ ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ 1919ರಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಗಳಿಸಿದನು. 1920ರಲ್ಲಿ ಝೂರಿಕ್ನಲ್ಲಿ ಜಿ.ವಿಗ್ನೆರ್ ಕೆಳಗೆ ಭೌತರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು, 1921ರಲ್ಲಿ ಸ್ಟಾಕ್ಹೋಂನಲ್ಲಿ ಬಾರ್ಥೆಲ್ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಶಾಸ್ತ್ರ, ಕಿಣ್ವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು (Enzymology) ) ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದನು. 1923ರಿಂದ ಜೀವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ವಹಿಸಿದನು. 1931ರಲ್ಲಿ ಹೆಲ್ಸಿಂಕಿಯ ಜೀವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾದನು. ವಿರ್ಟನೆನ್, ಲ್ಯಾಕ್ಟಿಕ್ ಹಾಗೂ ಪ್ರೊಪಿಯಾನಿಕ್ ಆಮ್ಲಗಳ ಹುದುಗಿಕೆ, ಸಕ್ಕರೆಯ ¥sóÁಸ್ಪರೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಕೊಝೈಮೇಸ್ಗಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು, ವಿವಾದಾತೀತವಾಗಿ ತೋರಿಸಿದನು. ವಿರ್ಟನೆನ್ ಹಾಗೂ ಸಂಗಡಿಗರು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳಿಂದಾಗುವ ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಹುದುಗುವಿಕೆಯ (Fermentation) ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಫಾಸ್ಪೇಟ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕೊಲಿ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳಿಂದ ಡಯೂಕ್ಸೆಸೆಟನ್ ಗ್ಲಿಸರಿನ್ ಹಾಗೂ ಗ್ಲಿಸೆರಿಕ್ ಆಮ್ಲವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದುವ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರವನ್ನು ಮೊದಲಿನಿಂದ ಕೊನೆಯವರೆಗೆ ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ವಿವರಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿ ವಿರ್ಟನೆನ್ಗೆ ದಕ್ಕಿತು. ಜೀವಕೋಶಗಳ ಕಿಣ್ವಕ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆ ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ ಪ್ರೊಟೀನ್ ಅಂಶಗಳ ಮಧ್ಯದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅರಿಯಲು ವಿರ್ಟನೆನ್ ಯತ್ನಿಸಿದಟಿu. ಸಸ್ಯಗಳ ಬೇರುಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಕ್ಟಿರಿಯಾಗಳಿಂದ ಸಾರಜನಿಕ ಸ್ಥಿರೀಕರಣಗೊಳ್ಳುವ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಅರಿಯುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ವಿರ್ಟನೆನ್ ನಡೆಸಿದ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿವೆ. ವಿರ್ಟನೆನ್, ವಿವಿಧ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ ಹಲವಾರು ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿದನು. ಕೃಷಿ ಹಾಗೂ ಹೈನುಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಜೀವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ತತ್ತ್ವಗಳು ವಿರ್ಟನೆನ್ ಹಾಗೂ ಸಂಗಡಿಗರ ಪರಿಶ್ರಮದ ಫಲವಾಗಿ ಈಗ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದಿವೆ. ಜಾನುವಾರುಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಮೇವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಎಐವಿ ಎನ್ನುವ ವಿಧಾನವು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕವಾಗಿ ವಿರ್ಟನೆನ್ನಿಂದ ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಹೀಗೆ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೇವು ತಿನ್ನುವ ದನಗಳು ಉಷ್ಣ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಹಸಿರು ಸಮೃದ್ದಿಯ ಕಾಲದಂತೆ ಹಯನನ್ನು ನೀಡಬಲ್ಲವು. ಹಯನು, ಹಯನುಗಳ ಉತ್ಪನ್ನ, ಸಂಸ್ಕರಣೆಯಲ್ಲಿ ವಿರ್ಟನೆನ್ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಹೆಸರು. 1945ರಲ್ಲಿ ವಿರ್ಟನೆನ್, ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಾಸ್ತ್ರದ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತನಾದನು.
ಜೇಮ್ಸ್, ಬ್ಯಾಚೆಲ್ಲರ್ ಸುಮ್ನರ್ (1887-1955) 1946
James , Batcheller Sumner
ಅಸಂಸಂ-ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ-ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ (Enzymes) ಶುದ್ಧರೂಪದಲ್ಲಿ ಪಡೆದ ಮೊದಲಿಗ.
ಜೇಮ್ಸ್ನ ಪೂರ್ವಜರು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ನಿಂದ ಅಸಂಸಂಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಬಂದು ನೆಲೆಸಿದ್ದರು. ಜೇಮ್ಸ್ 19 ನವೆಂಬರ್ 1887ರಂದು ಮೆಸಾಚುಸೆಟ್ಸ್ನ ಕ್ಯಾಂಟೀನ್ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದನು. ಭೌತ ಹಾಗೂ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊರತಾಗಿ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ವಿಷಯಗಳ ಬಗೆಗೆ ಜೇಮ್ಸ್ಗೆ ಕಿಂಚಿತ್ತೂ ಆಸಕ್ತಿಯಿರಲಿಲ್ಲ. ಹದಿನೇಳನೆ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಬರುವ ವೇಳೆಗೆ ಬಂದೂಕು ಬಳಸುವುದು, ಬೇಟೆಯಾಡುವುದು ಜೇಮ್ಸ್ನ ನೆಚ್ಚಿನ ಹವ್ಯಾಸಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಸ್ನೇಹಿತರೊಂದಿಗೆ ಬೇಟೆಗೆ ಹೋ‰ದಾಗ, ಸಂಗಡಿಗನ ಆಚಾತುರ್ಯದಿಂದಾಗಿ ಜೇಮ್ಸ್ನ ಎಡಗೈಗೆ ಗುಂಡು ಹೊಕ್ಕಿತು. ಇದರಿಂದ ಕೈ ಕೊಳೆಯತೊಡಗಿತು. ಇದಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರವಾಗಿ ಮೊಳಕೈ ಕೆಳಗಿನ ಭಾಗವನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದುದರಿಂದ ಜೇಮ್ಸ್ ಮೊಂಡು ಕೈಯವನಾದನು. ಮುಂದೆ ಬಲಗೈಯೊಂದನ್ನೇ ಬಳಸಿ ಎಲ್ಲಾ ತರದ ಕ್ರೀಡೆಗಳನ್ನು ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ ಆಡುತ್ತಿದ್ದನು. 1906ರಲ್ಲಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಕಾಲೇಜು ಸೇರಿ 1910 ರಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಶೇಷದೊಂದಿಗೆ ಪದವಿ ಪಡೆದನು. ಇದರ ನಂತರ ತನ್ನ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನ ಒಡೆತನದಲ್ಲಿದ್ದ ಹತ್ತಿ ನೂಲೆಳೆಯ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಸೇರಿದನು. ಇಲ್ಲಿರುವ ಏಕತಾನತೆಯಿಂದ ಬೇಸತ್ತು ಉಪಾಧ್ಯಾಯ ವೃತ್ತಿಗೆ ಸೇರಿದನು. ಈ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿ, 1912ರಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟೋ ಫಾಲಿನ್ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಜೀವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿದನು. ಒಂಟಿ ಕೈಯವನಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಕಾನೂನು ವೈದ್ಯಕೀಯದಲ್ಲಿ ಪರಿಣಿತಿ ಪಡೆಯುವಂತೆ ಓಟ್ಟೋ ಸೂಚಿಸಿದ್ದನು. ಆದರೆ ಜೇಮ್ಸ್ ತನ್ನಿಚ್ಚೆಯಂತೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿ 1914ರಲ್ಲಿ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಗಳಿಸಿದನು. ಮೊದಲನೆ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದ ಪ್ರಾರಂಭವಾದಾಗ, ಇಥಾಕಾದಲ್ಲಿರುವ ಕಾರ್ನೆಲ್ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಾಲೆಯ ಅಹ್ವಾನಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿ ಜೀವರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕನಾದನು. ಇಲ್ಲಿ ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು (Enzymes) ಬೇರ್ಪಡಿಸಲು ಯತ್ನಿಸಿದನಾದರೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಈ ಮೊದಲು ಯಾರಿಗೂ ಯಶಸ್ಸು ದಕ್ಕಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರದ ಅಪಾರ ಪರಿಶ್ರಮದ ನಂತರವೂ, ಜೇಮ್ಸ್ಗೆ ಯಶಸ್ಸಿನ ಕುರುಹುಗಳು ದಕ್ಕಲಿಲ್ಲ. ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳಿಂದ ಟೀಕೆ, ನಿರುತ್ತೇಜನಗಳು ದಕ್ಕಿದವು. ಶುದ್ಧ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸುವುದು ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದು ಹಲವರು ಭಾವಿಸಿದ್ದರು. 1921ರಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ಬೆಲ್ಜಿಯಂಫೆಲೋಷಿ¥sóï ಪಡೆದುಕೊಂಡ ಜೇಮ್ಸ್, ಬ್ರುಸೆಲ್ಸ್ನಲ್ಲಿದ್ದ ಕಿಣ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿತನಾಗಿದ್ದ ಜೀನ್ ಎಫ್ರಾಂಟ್ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಲು ಯತ್ನಿಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದನು. ಯೂರಿಯಾದಂತಹ ಕಿಣ್ವವನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸುವುದು ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದೇ ಜೀನ್ ಎ¥sóÁ್ರಂಟ್ ತಿಳಿಸಿದನು. ಇದರಿಂದ ಹತಾಶನಾಗಿ ತನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಜೀಮ್ಸ ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ 1926ರಲ್ಲಿ ಯುರಿಯಾದಿಂದ ಯೂರಿನೇಸ್ ಕಿಣ್ವವನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ಹರಳು ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪಡೆದನು. ಮೊದಮೊದಲಿಗೆ ಅದೆಷ್ಟೋ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಈ ಬಗ್ಗೆ ತಮ್ಮ ಅನುಮಾನ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ಜೇಮ್ಸ್ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ಒಪ್ಪಬೇಕಾಯಿತು. 1929ರಲ್ಲಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕನಾದನು. 1937ರಲ್ಲಿ ಜೇಮ್ಸ್ಗೆ ಗುಗೆನ್ಹೀಮ್ಫೆಲೋಷಿ¥sóï ದಕ್ಕಿತು. ರಾಕ್¥sóÉಲರ್ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ನಾರ್ಥಾಪ್ ಪೆಪ್ಸಿನ್ ಕಿಣ್ವವನ್ನು ಹರಳು ರೂಪದಲ್ಲಿ (Crystalline Form) ಪಡೆದನು. ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಲು ಜೇಮ್ಸ್ ಅನುಸರಿಸಿದ ಮಾರ್ಗಗಳು ಬೇರೆಯವರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕವಾದವು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಜೇಮ್ಸ್ 1946ರ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದನು.
ನಾರ್ಥ್ರಪ್ ಜಾನ್ ಹೊವರ್ಡ್ (1891-1987) 1946
Northrop , John Howard
ಅಸಂಸಂ -ಜೀವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ- ಹಲವಾರು ಸ್ಫಟಿಕ ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು (Crystalline Enzymes) ಪಡೆದಾತ.
ನಾರ್ಥ್ರಪ್ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ರಾಜ್ಯದ ಯಾಂಕರ್ಸ್ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದನು. ಈತನ ತಂದೆ ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಬೋಧಕನಾಗಿದ್ದನು. ನಾರ್ಥ್ರಪ್ ಜನಿಸುವ ಕೆಲದಿನ ಮೊದಲು ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ಆತ ಮೃತನಾದನು. ನಾರ್ಥ್ರಪ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದು, 1916ರಿಂದ ರಾಕ್ಫೆಲರ್ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು. ಮೊದಲ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್ನಿಂದ ಭೂರಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ (Mass Quantity) ಅಸಿಟೋನ್ ತಯಾರಿಸಲು ಬೇಕಾಗುವ ಸೂಕ್ತವಾದ ಹುದುಗಿಕೆಯನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲು ನಾರ್ಥ್ರಪ್ ಯತ್ನಿಸಿದನು. ಇದರ ಮುಂದುವರಿಕೆಯಾಗಿ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿನ ಪಚನಕ್ರಿಯೆ ಉಸಿರಾಟ, ಚಯಾಪಚಯ , ಕಿಣ್ವಗಳ ಪರಿಚಯ ನಾರ್ಥ್ರಪ್’ಗೆ ಒದಗಿತು. ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿನ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ವೇಗ ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ , ವರ್ಧಿಸುವ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳಿಗೆ ಕಿಣ್ವಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕಿಣ್ವಗಳು ಆ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಬಹು ನಿಗೂಢ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಇವುಗಳ ರಾಚನಿಕ ಸ್ವರೂಪವಾಗಲಿ, ಗುಣಧರ್ಮಗಳಾಗಲಿ ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ. ಜರ್ಮನಿಯ ಖ್ಯಾತ ಜೀವರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ,ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತ ವಿಲ್ ಷ್ಟೆಟೆರ್ ತನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಂದ ಕಿಣ್ವಗಳು, ಪ್ರೋಟಿನ್ಗಳಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದನು. 1926ರಲ್ಲಿ ಬಿ.ಸುಮ್ನೆರ್ ಕಿಣ್ವವೊಂದನ್ನು ಹರಳುಗಟ್ಟಿಸಿ ಅದೊಂದು ಪ್ರೊಟೀನ್ ಎಂದು ತೋರಿಸಿದ್ದನು. ಆದರೆ ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಮೌಲಿಕತೆ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ನಾರ್ಥ್ರಪ್ ಇದರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯ ಅರಿವಾಯಿತು. ಬಿ. ಸುಮ್ನೆರ್ ವಿಧಾನದಲ್ಲೇ ಈತ ಜಠರದ ಪೆಪ್ಸಿನ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು ಹರಳುಗಟ್ಟಿಸಿದನು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಪಚನಕಾರಿಗಳಾದ ಟ್ರೈಫಿûನ್ ಹಾಗೂ ಪೆಪ್ಸಿನ್ ಮುಖ್ಯವಾದವು. ರೈಬೋ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ ಹಾಗೂ ಆಕ್ಸಿರೈಬೋಸ್ ಸಹ ಪಡೆದನು. ಇದು ಕಿಣ್ವಗಳ ಬಗೆಗಿದ್ದ ನಿಗೂಢತೆಯನ್ನು ಒಡೆದು, ಹಲವಾರು ಹೊಸ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಗೆ ಬಾಗಿಲು ತೆರೆಯಿತು. 1938ರಲ್ಲಿ ನಾತ್ರ್ರಪ್ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಕ್ಕೆ ತಾಗುವ ವೈರಸ್ನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ,. ಅದು ಸಹ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಪ್ರೊಟೀನ್ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿದನು. ನಾರ್ಥ್ರಪ್ ಸುಮ್ನೆರ್ ಹಾಗೂ ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿಯ ಜೊತೆಗೆ 1946ರ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದನು.
ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿ, ವೆಂಡೆಲ್ ಮೆರೆಡಿತ್ (1909-1997) 1946
Stanley , Wendell Meredith
ಅಸಂಸಂ-ಜೀವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ-ವೈರಸ್ಶಾಸ್ತ್ರ- ಸ್ಫಟಿಕ ರೂಪಿ ವೈರಸ್ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿದ ಮೊದಲಿಗ
ಶಾಲಾ ಬಾಲಕನಾಗಿದ್ದಾಗ ಕಾಲ್ಚೆಂಡಾಟದ ಗೀಳು ಹೊಂದಿದ್ದ ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿ ಈ ಆಟದ ತರಬೇರುದಾರನಾಗಬೇಕೆಂದು ಬಯಸಿದ್ದನು. ಇಲಿನಾಯ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪದವಿಗೆ ಸೇರಿದ ನಂತರ, ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ತನಗಿರುವ ಮೂಲ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡನು. 1929ರಲ್ಲಿ ಪದವಿಗಳಿಸಿ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ ವೀಲ್ಯಾಂಡ್ ಕೈ ಕೆಳಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದನು. 1931ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಿನ್ಸ್ಟನ್ನ ರಾಕ್ಫೆಲರ್ ಸಂಸ್ಥೆ ಸೇರಿದನು. ಇದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಾರ್ಥ್ರೋಪ್ ಹಲವಾರು ಕಿಣ್ವಗಳು (Enzymes) ಹರಳುಗಟ್ಟಿಸಬಹುದಾದ ಪ್ರೋಟಿನ್ಗಳೆಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದ್ದನು. ವೈರಸ್ಗಳನ್ನು ಈ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪಟಿಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ (Crystalline Form) ಪಡೆಯಲು ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿ ಯತ್ನಿಸಿದನು. ವೈರಸ್ಗಳು, ಬಹು ಸೂಕ್ಷ್ಮಜೀವಿಗಳಾಗಿದ್ದು ಇವುಗಳನ್ನು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳಂತೆ ಶೋಧಿಸಿ ಪಡೆಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ ಇವು ದೇಹದ ಹೊರಗೆ ತಟಸ್ಥವಾಗಿದ್ದು ಒಳ ಸೇರಿದ ತಕ್ಷಣ ವೃದ್ದಿಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗೆ ತಂಬಾಕಿಗೆ ಪಟ್ಟೆ ರೋಗ ತರುವ ವೈರಸ್ಗಳನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಂಡನು. 1935 ರಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸೂಜಿ ರೂಪದ ಹರಳುಗಳಾಗಿ ಇವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. 1938ರಲ್ಲಿ ಬೇರೆಯವರು ಈ ಸ್ಪಟಿಕಗಳನ್ನು ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೋಪ್ರೋಟೀನ್ಗಳೆಂದು ಗುರುತಿಸಿದರು. ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿಯ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಹರಳು ರೂಪದ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳೂ ಜೀವಿಗಳಾಗಿರಲು ಸಾಧ್ಯವೆಂದು ಸಾರಿತು. ಸೋಂಕು ತಾಗಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿರುವ ವೈರಸ್ನ ಅಂಗ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಿಕ್ ಆಮ್ಲದ ಭಾಗವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಜೀವಿಗಳನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕ ತಳಹದಿಯಿಂದ ನೋಡಲು ಇದು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸಿತು. ಎರಡನೇ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದಲ್ಲಿ ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿ ಇನ್’ಫ್ಲೂಯೆಂಜಾ ವೈರಸ್ನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ, ಅದಕ್ಕೆ ಲಸಿಕೆಯನ್ನು ಸಹ ಪಡೆದನು. 1946ರಲ್ಲಿ ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದನು.
ರಾಬಿನ್ಸನ್, ಸರ್ ರಾಬರ್ಟ್ (1886-1975) 1947
Robinson , Sir Robert
ಬ್ರಿಟನ್-ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ- ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಿದ್ಧಾಂತ ನೀಡಿದಾತ.
ರಾಬಿನ್ಸನ್, ವೈದ್ಯಕೀಯ ಉಪಕರಣ ತಯಾರಿಸುವ ಶ್ರೀಮಂತ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದನು. ಚೇಂಬರ್ಸ್ನ್ನ ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಆಧರಿಸಿ ಬ್ಲೀಚಿಂಗ್ ಕೆಲಸ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಬೇಕೆಂದು ಆತನ ತಂದೆ ಸೂಚಿಸಿದ್ದನು. ಗಣಿತದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯಿದ್ದರೂ ತಂದೆಯ ಒತ್ತಾಯಕ್ಕೆ ರಾಬಿನ್ಸನ್ ಮಣಿದನು. ರಾಬಿನ್ಸನ್ ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್ನಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಗಳಿಸಿ , ಸೇಂಟ್ ಅ್ಯಂಡ್ರೂಸ್ , ಲಿವರ್ ಪೂಲ್, ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್, ಲಂಡನ್ ಹಾಗೂ ಸಿಡ್ನಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕನಾಗಿದ್ದನು. ಐಸಿಐ ಹಾಗೂ ಷೆಲ್ ಕಂಪನಿಗಳ ಸಂಪರ್ಕವೂ ರಾಬಿನ್ಸನ್ಗಿದ್ದಿತು. 700ಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ರಾಬಿನ್ಸನ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿದನು. ಇದರಲ್ಲಿ ಇಪ್ಪತ್ತು ಲೇಖನಗಳು ರಾಬಿನ್ಸ್ನ್ 80 ವರ್ಷದವನಾದ ನಂತರ ಹೊರಬಂದಂತಹವು,. 32 ಏಕ ಸ್ವಾಮ್ಯಗಳೂ ರಾಬಿನ್ಸ್ನ್ ಮುಡಿಯಲ್ಲಿದ್ದವು. ನೈಸರ್ಗಿಕ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಬಗೆಗೆ ಅಧಿಕೃತವಾಣಿಯಾಗಿದ್ದ ರಾಬಿನ್ಸನ್ ಬ್ರೆಝಿಲಿಯನ್, ಅಂಥೊಸೈನಿನ್ಸ್ ಹಾಗೂ ಅಲ್ಕಲಾಯಿಡ್ಸ್ಗಳಲ್ಲಿ ತಜ್ಞನಾಗಿದ್ದನು. 1960ರವರೆಗೆ ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಗೆ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಯಂತ್ರ ಹಾಗೂ ವಿಧಾನಗಳು ಬರುವವರೆಗೆ ರಾಬಿನ್ಸ್ನ್ ಸಾಧನೆಗಳು ಉತ್ತುಂಗ ಶಿಖರದಲ್ಲಿದ್ದವು. ರಾಬಿನ್ಸನ್ ನೈಸರ್ಗಿಕ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ರಾಚನಿಕ ಸ್ವರೂಪ ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ ಕೃತಕ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಅನನ್ಯನಾಗಿದ್ದನು. ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್ನಲ್ಲಿರುವಾಗ, ಆರ್ಥರ್ ಲ್ಯಾಪ್ವರ್ಥ್, ರಾಬಿನ್ಸನ್ನ ಗುರುವಾಗಿದ್ದನು. ಈತನಿಂದ ಸಾವಯವ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಹಿನ್ನೆಲೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಣೆ ನೀಡುವುದನ್ನು ಕಲಿತನು. ಮೊದಲಿಗೆ ಆರ್ಥರ್ ಲ್ಯಾಪ್ವರ್ಥ್ ಜೊತೆಗೆ ನಂತರ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಸಾವಯವ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾ ಸರಣಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿದನು. ಇದಕ್ಕೆ ಹೊಂದುವ ಸಿದ್ಧಾಂತ ನೀಡಿದನು. ರಾಬಿನ್ಸನ್ ಚದುರಂಗದಾಟದಲ್ಲಿ ನಿಸ್ಸೀಮನೂ. ಪರ್ವತರೋಹಿಯೂ ಮೋಟಾರ್ ಬೈಕ್ಗಳ ವೇಗ ಸವಾರನೂ ಪ್ರವಾಸ ಪ್ರಿಯನೂ ಆಗಿದ್ದನು. 1947ರಲ್ಲಿ ರಾಬಿನ್ಸನ್ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದನು.
ಟಿಸೆಲಿಯಸ್, ಅರ್ನೆ (ವಿಲ್ಹೆಲ್ಮ್ ಕಾರಿನ್) (1902-1971) 1948
Tiselius , Arne Wilhelm Kaurin
ಸ್ವೀಡನ್-ಭೌತ ಜೀವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ-ಪ್ರೊಟಿನ್ಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಗೊಳಿಸಲು ವಿದ್ಯುತ್ಕಣ ಸಂಚಲನೆ (Electrophoresis) ವಿಧಾನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಳಿಸಿದಾತ.
ಟೆಸೆಲಿಯಸ್ ಉಪ್ಸಾಲದಲ್ಲಿ ಸ್ವೆಡ್ಬರ್ಗ್ನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿ ಸಹಾಯಕನಾದನು. ಪ್ರೋಟಿನ್;ಗಳು ವಿದ್ಯುದಾವೇಶ (Electrical Charge ) ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ಹಾಗೂ ಕಲಿಲ (Colloid) ರೂಪಿಗಳಾಗಿರುವುದರಿಂದ ದ್ರಾವಣದಲ್ಲಿರುವಾಗ ವಿದ್ಯುತ್ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಪ್ರಭಾವದಲ್ಲಿ ಇವು ಒಂದು ಕಡೆಗೆ ಸಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಪ್ರೋಟಿನ್ ಕಣಗಳು ಬೇರ್ಪಡುವ ಸಮಯ ವೈದ್ಯುತ್ ಪ್ರಭಾವ, ದ್ರಾವಕದ ವಾಹಕತೆ ಕಣಗಳ ವೈದ್ಯುತಾವಿಷ್ಟವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. ವೈದ್ಯುತ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಈ ಕಣಗಳು ಸಾಗುವ ವೇಗ ಒಂದೊಂದಕ್ಕೆ ಒಂದೊಂದು ಬಗೆಯದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ತತ್ತ್ವವೇ ಪ್ರೋಟಿನ್ಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ತಂತ್ರದ ಸುಧಾರಿತ ಮಾರ್ಗ ಬಳಸಿ ರಕ್ತದಲ್ಲಿನ 30ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರೋಟಿನ್’ಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಡಿಎನ್ಎ, ಆರ್ಎನ್ಎಗಳ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೇಡೈಡ್ ಸರಣಿ ನಿರ್ಧಾರದಲ್ಲೂ ಈ ತಂತ್ರ ಬಳಕೆಂiÀiಲ್ಲಿದೆ. ತಳಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ವಂಶವಾಹಕವನ್ನು (Gene) ಜೀವಿಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳ ಕೋಶಗಳೊಳಗೆ ಸೇರಿಸಿ ಮುಂದೆ ಇನ್ನೊಂದು ಜೀವಿಗೆ ಅಳವಡಿಸುವುದು ಈ ತಂತ್ರದಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಡಿಎನ್ಎ ಬೆರಳಚ್ಚು ತಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದರ ಬಳಕೆ ವ್ಯಾಪಕ. ಈ ತತ್ತ್ವ ಬಳಸಿ ಟೆಸೆಲಿಯಸ್, ಪ್ರೋಟಿನ್’ಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿದನು. ಟೆಸೆಲಿಯಸ್ ವಿಧಾನ ಈಗ ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ,. ಟೆಸೆಲಿಯಸ್, ರಕ್ತ ರಸಕದ (Serrum) ಪ್ರೋಟಿನ್ಗಳನ್ನು ಅಲ್ಬ್ಯುಮಿನ್, ಆಲ್ಫಾ, ಬೀಟಾ, ಗಾಮಾ-ಗ್ಲೋಬುಲಿನ್ ಹೆಸರಿನ ನಾಲ್ಕು ಸಾಂಬಂಧಿಕ ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಬಹುದೆಂದು ತೋರಿಸಿದನು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಟೆಸೆಲಿಯಸ್ 1948ರ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದನು. ಟೆಸಲಿಯಸ್ನ ವಿದ್ಯುತ್ಕಣ ಸಂಚಲನೆ ವಿಧಾನದಿಂದ ಸಂಕೀರ್ಣ ಪದಾರ್ಥಗಳಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಅಶುದ್ದತೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಬಹುದು, ಸಹಜ ಹಾಗೂ ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ರಸಕಗಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಗುರುತಿಸಬಹುದು.
ಜಿಯೋಕ್,ವಿಲಿಯಂ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ (1895-1982)
Giauque , Wiliam Francis 1949
ಅಸಂಸಂ-ಭೌತರಸಾಯನಶಾ- ಅತಿ ನಿಮ್ನ ತಾಪಮಾನಗಳ ಅಧ್ಯಯನದ ಮುಂದಾಳು.
ಜಿಯೋಕ್ ,ವೈದ್ಯುತ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಆಗಬೇಕೆಂದು ಬಯಸಿದನು. ಅದು ಸಾಧ್ಯವಾಗದೆ ಬ್ಭೆರೆಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದನು. ನಂತರ ಕೆಲಸಕ್ಕಾಗಿ ಅಲೆದನು. ಆದರೆ ಅವನು ಬಯಸಿದಂತಹ ನೌಕರಿ ಅವನಿಗೆ ದಕ್ಕಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಸೇರಿ ಕ್ರಮೇಣ ಅದರಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದನು. ಆದರೆ ಅಲ್ಪ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಆ ನೌಕರಿಅ ತೊರೆದು, ಬರ್ಕ್ಲೆಯಲ್ಲಿನ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಗಳಿಸಿ, ಮುಂದೆ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕನಾದನು. 1925ರಲ್ಲಿ ಜಿಯೋಕ್ 1 ಕೆಲ್ವಿನ್ಗಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನಗಳಿಸಲು ವಿಕಾಂತೀಕರಣ (Demagnetisation) ವಿಧಾನ ಬಳಸಿದನು. ಇಂತಹ ಅತ್ಯಲ್ಪ ತಾಪಮಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಲು ಈ ಹಿಂದೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಅನುಕಾಂತತ್ವ (Paramagnetic) ಹೊಂದಿದ ವಸ್ತುವನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಅಲ್ಪ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಕಾಯ್ದಿರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಪ್ರಬಲ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿದಾಗ ಅದರಲ್ಲಿನ ಕಾಂತತ್ವದ ಅಣುಗಳು ಒಂದೇ ದಿಶೆಯಲ್ಲಿ ಪಂಜ್ತೀಕರಣಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ (Align). ಹೀಗೆ, ಅದು ಕಾಂತತ್ವ ಹೊಂದಿದಾಗ ಅದನ್ನು ಹಠಾತ್ತಾಗಿ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಬೇಕು. ಆಗ ಪಂಜ್ತೀಕರಣಗೊಂಡಿದ್ದ ಅಣುಗಳು ಯಾದೃಚ್ಛಿಕ (Random). ದಿಶೆಗೆ ತಿರುಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಚೈತನ್ಯ ಬೇಕು. ಈ ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ಅನುಕಾಂತ ಸಾಮಗ್ರಿಯ ತಾಪಮಾನ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಈ ಸಾಮಗ್ರಿಯ ತಾಪಮಾನ ಕುಸಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಧಾನ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕವಾಗಿ ಸುಲಭವಾಗಿದ್ದು ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಕೈಗೆಟುಕುವಂತಹದು. 1933ರಲ್ಲಿ ಜಿಯೋಕ್ನ ವಿಶೇಷ ಪರಿಶ್ರಮದಿಂದ, ನಡೆಸಿದ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಂದ 0.1.ಕೆಲ್ವಿನ್ನಷ್ಟು ಅಲ್ಪ ತಾಪಮಾನ ಗಳಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಜಿಯೋಕ್ ವಿಧಾನವನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿ ಕೆಲ್ವಿನ್ ಸಹಸ್ರಾಂಶದಷ್ಟು ಅಲ್ಪ ತಾಪಮಾನವನ್ನು ಗಳಿಸುವುದು ಈಗ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಜಿಯೋಕ್ನ ಈ ಸಾಧನೆಗೆ 1994ರ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. 1929ರಲ್ಲಿ ಜಿಯೋಕ್ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಆಮ್ಲಜನಕ ಅಮ್ಲಜನಕ -17 ಮತ್ತು 18ನ್ನು ಹೊಂದಿದೆಯೆಂದು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಿದನು.
ಡೀಲ್ಸ್, ಒಟ್ಟೋ (ಪೌಲ್, ಹರ್ಮಾನ್)(1876-1954 ) 1950
Diels , Otto (Paul Hermann)
ಜರ್ಮನಿ -ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ-ಡೀಲ್ಸ್ ಆಲ್ಡರ್ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯ ಸಹ ಅನಾವರಣಕಾರ.
ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದ ಡೀಲ್ಸ್ ,ಇ.ಫಿಷರ್ ಜೊತೆ ಬರ್ಲಿನ್ನಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಪದವಿ ಪಡೆದನು. ಡೈಯಾಕ್ಸೈಡ್ ಹೊರತಾದ ಹೊಸ ಆಕ್ಸೈಡ್ನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿದು ಇದನ್ನು ಟ್ರೈ ಕಾರ್ಬನ್ ಡಯಾಕ್ಸೈಡ್ ಎಂದು ಕರೆದನು. ಮಯೋನಿಕ್ಆಮ್ಲವನ್ನು (P205 ) ನಿರ್ಜಲಗೊಳಿಸಿ (Detrydrate) ಡೀಲ್ಸ್ ಇದನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದನು. ಚಿತ್ರಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತನೂ , ಹಾಸ್ಯಮತಿಯೂ ಆದಿದ್ದ ಡೀಲ್ಸ್ ಮಿತಭಾಷಿಯೆಂದು ಖ್ಯಾತನಾಗಿದ್ದನು. 1927ರಲ್ಲಿ ಡೀಲ್ ಪಿತ್ತಾಶ್ಮರಿಯಿಂದ (ಗಾಲ್ ಸ್ಟೋನ್) ಕೊಲೆಸ್ಟರಾಲ್ನ್ನು ಶುದ್ದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪಡೆದನು. ಕೊಲೆಸ್ಟರಾಲ್ನ್ನು ಸೆಲೇನಿಯಂ ಜೊತೆ ಕಾಯಿಸಿದಾಗ, ಅದು ನಿರ್ಜಲಗೊಂಡು ಹೈಡ್ರೋಕಾರ್ಬನ್ ಉತ್ಪನ್ನ ದಕ್ಕುವುದೆಂದು ತೋರಿಸಿದನು. ಈಗ ಇವನ್ನು ಡೀಲ್ಸ್ ಸ್ಟೆ ಹೈಡ್ರೋಕಾರ್ಬನ್ಗಳೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಜೈವಿಕವಾಗಿ ಬಹು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿರುವ ಈ ಸ್ಟೆರಾಯಿಡ್ ಗುಂಪುಗಳ ಮೂಲ ಅಣು ಹಂದರ ಒಂದೇ ಎನ್ನುವುದು ಖಚಿತವಾಯಿತು. 1934ರಲ್ಲಿ ಡೀಲ್ಸ್ನ ಹೈಡ್ರೋಕಾರ್ಬನ್ನ್ನು ಸಂಶ್ಲೇಷಿಸಿದ (Synthesis) ಇತರರು, ಅದರ ರಾಚನಿಕ ಸ್ವರೂಪ ಅಭ್ಯಸಿಸಿ, ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಸ್ಟೆರಾಯಿಡ್ಗಳೂ, ಮೂಲತ:ವಾಗಿ ಡೈಯಿಲ್ ಹೈಡ್ರೋಕಾರ್ಬನ್ಗಳ ನಾಲ್ಕು ಉಂಗುರಗಳಿಂದಾಗುವುದೆಂದು ತೋರಿಸಿ, ಸ್ಟೆರಾಯಿಡ್ಗಳ ಅಂತರಂಗ ಅರಿಯುವಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಥರಾದರು. 1928ರಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕ ಆಲ್ಡರ್ ಜೊತೆ ಸೇರಿ ಡೀಲ್ಸ್ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾದ ಈಗ ಡೀಲ್ಸ್ ಆಲ್ಡರ್ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯ್ದೆಯೆಂದು ಖ್ಯಾತವಾಗಿರುವ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿದನು. ಈ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯಿಂದ ಬಹು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಲೈಂಗಿಕ ಚೋದನಿಕೆ, ಸರ್ಪವಿಷ ಡಿ ಜೀವಸತ್ವ, ವರ್ಣಕದಂತಹ (Pigment) ಸಾವಯವ ಸಂಯುಕ್ತಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯ. 1950ರಲ್ಲಿ ಡೀಲ್ಸ್ ಹಾಗೂ ಆಲ್ಡರ್ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರಾದರು. ಎರಡನೇ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದಲ್ಲಿ ಡೀಲ್ಸ್ನ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು ನಿಧನರಾದರು. ಈತನ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ , ಪುಸ್ತಕ ಭಂಡಾರ ವೈಮಾನಿಕ ದಾಳಿಗೊಳಗಾದವು. ಇದರಿಂದ ಜೀವನಾಸಕ್ತಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಡೀಲ್ಸ್ 1944ರಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದನು. ಆದರೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಇದನ್ನು ಪುರಸ್ಕರಿಸಲಿಲ್ಲ. ಮುಂದೆ 1946ರಲ್ಲಿ ಡೀಲ್ಸ್ ಇಲ್ಲೇ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ನಿರ್ದೇಶಕನಾದನು.
ಕುರ್ಟ್, ಆಲ್ಡರ್ –(1902-1958) 1950
Kurt , Alder
ಜರ್ಮನಿ-ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ-ತ್ರಿದಿಶಾ (Stereo) ಹಾಗೂ ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದಾತ.
ಆಲ್ಡರ್ 10 ಜುಲೈ 1902ರಂದು ಕೊನಿಂಗ್ಷುಟ್ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದನು. ಇದು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದ್ದಿತು. ಆಲ್ಡರ್ರ್ನ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಇಲ್ಲೇ ಜರುಗಿತು. ಮೊದಲನೇ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದ ನಂತರ ರಾಜಕೀಯ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಈ ಊರನ್ನು ತೊರೆಯುವ ಅನಿವಾರ್ಯತೆ ಆಲ್ಡರ್ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಬಂದೊದಗಿತು. ಆಲ್ಡರ್ 1922ರಲ್ಲಿ ಬರ್ಲಿನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನ ಮುಗಿಸಿ, ಮುಂದೆ 1926ರಲ್ಲಿ ಕೀಲ್ನಿಂದ ಒಟ್ಟೋ ಡೀಲ್ಸ್ ಕೆಳಗೆ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಗಳಿಸಿದನು. 1930ರಲ್ಲಿ ಕೀಲ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರವಾಚಕನಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡನು. 1936ರಲ್ಲಿ ಲೆವೆರ್ ಕುಸೆನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಎ ಜಿ ಫಾರ್ಜಿನ್ ಕಾರ್ಖಾನೆಯ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡು ಸಂಶ್ಲೇಷಿತ (Synthesised) ರಬ್ಬರ್ನಲ್ಲಿ ಕೆಲ ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡನು. 1940ರಲ್ಲಿ ಕೊಲೋನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ಹಾಗೂ ರಾಸಾಯನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾದನು. 1944ರಲ್ಲಿ ಬರ್ಲಿನ್, 1950ರಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಬರ್ಗ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಿಂದ ಬಂದ ಆಹ್ವಾನಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದನು. 1927ರಲ್ಲಿ ಆಲ್ಡರ್, ಒಟ್ಟೋ ಡೀಲ್ಸ್ನೊಂದಿಗೆ ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿದನು. ಇದು ಥೀನ್ ಸಂಶ್ಲೇಷಣಾ ತತ್ತ್ವದಲ್ಲಿ ಫಲಪ್ರದಗೊಂಡಿತು. ಒತ್ತಾಯಿತ ಇಂಗಾಲದ ಉಂಗುರಗಳಲ್ಲಿನ ದ್ವಿ- ಬಂಧ ಅಣು ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿನ ಮರು ಜೋಡಣೆಯ ವಿದ್ಯಾಮಾನಗಳನ್ನು ಆಲ್ಡರ್ ಅಭ್ಯಸಿಸಿದನು. ಆಲ್ಡರ್ 150 ಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಸಂಶೋಧನಾ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದನು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಜರ್ಮನಿಯ ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರ ಸಂಘದ ಎಮಿಲ್ ಫಿûಷ್ಕರ್ ಸ್ಮಾರಕ ಪದಕ ಗಳಿಸಿದನು. 1950ರಲ್ಲಿ ಕೊಲೊನ್ “ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಭಾಗ ಆಲ್ಡರ್ಗೆ ಗೌರವ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ನೀಡಿತು. ತ್ರಿದಿಶಾ ಹಾಗೂ ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಗಾಗಿ ಆಲ್ಡರ್ 1950ರಲ್ಲಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತನಾದನು.
ಹಂಗರಿ-ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್-ರೇಡಿಯೋ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ- ವೈಶ್ಲೇಷಿಕ ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ವಿಕಿರಣಪಟು ಟ್ರೇಲರ್ಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದಾತ.
ಹೆವಿಸ್, ಏಳು ದೇಶಗಳ ಒಂಬತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ದುಡಿದ ಚಲನಶೀಲ ವ್ಯಕ್ತಿ. 1911ರಲ್ಲಿ ರುದರ್’ಫೋರ್ಡ್ ಜೊತೆಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಹೆವಿಸ್ ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್ಗೆ ಹೋದನು. ಇಲ್ಲಿ ಹೆವಿಸ್, ರೇಡಿಯೋ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿಆಸಕ್ತಿ ತಳೆದನು. ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್ನಲ್ಲಿರುವಾಗ ಸಾಧಾರಣ ಸೀಸ ಮತ್ತು ರೇಡಿಯಂ-ಡಿ ಯನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೆವಿಸ್ಗೆ ತಿಳಿಯಿತು. ರೇಡಿಯಂ-ಡಿ ಸೀಸದ ಸಮಸ್ಥಾನಿ (Isotope) ಆಗಿರುವ್ಯದರಿಂದ ಅದರ ಪ್ರತ್ಯೆಕತೆ ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದು ಅವನಿಗೆ ಮನದಟ್ಟಾಯಿತು. ರೇಡಿಯಂ-ಡಿ ವಿಕಿರಣಶೀಲ ಧಾತು ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸೀಸವಿದ್ದಾಗ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ಅದನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚುವುದು ಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ ಹಾಗೂ ಹಲವೊಮ್ಮೆ ಅಸಾಧ್ಯ. ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸೀಸದೊಂದಿಗೆ, ರೇಡಿಯಂ-ಡಿಯನ್ನು ಮಿಶ್ರಗೊಳಿಸಿದರೆ ರೇಡಿಯೋ ವಿಕಿರಣದ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿಂದ ಅದರ ಕುರುಹನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಸೀಸದ ಸಲ್ಪೈಡ್ ಮತ್ತು ಸೀಸದ ಕ್ರೋಮೇಟ್ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗದಷ್ಟು ಅಲ್ಪ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕರಗುತ್ತವೆ. ಹೆವಿಸ್ ಮತ್ತು ಎಫ್.ಎ. ಪನೆತ್, ಇವಕ್ಕೆ ರೇಡಿಯಂ-ಡಿ ಮಿಶ್ರಗೊಳಿಸಿ, ಅವು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗುವ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. 1934ರಲ್ಲಿ ಗೋಲ್ಡ್’ಷಿಪ್ ನೀರಿನ ವಿನಿಮಯ ಪ್ರಮಾಣ ಅಳೆಯಲು, ಡ್ಯುಟೋರಿಯಂ ಸಮಸ್ಥಾನಿ ಬಳಸಿ ಅದರಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಕಂಡನು. ಹೆವಿಸ್, ರೇಡಿಯೋ ಫಾಸ್ಪೇಟ್ ಬಳಸಿ ಮಾನವನ ಅಂಗಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಹೀರುವಿಕೆ ಹೇಗೆ ಜರುಗುತ್ತದೆಯೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು. ರೇಡಿಯೋ ಸಮಸ್ಥಾನಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ನಾನಾ ಬಗೆಯ ಕ್ರಿಯಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ನಡೆಸುವುದು ಈಗ ಅಂಗೀಕೃತ ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. 1922ರಲ್ಲಿ ಬೊಹ್ರ್, ಹೊಸದೊಂದು ಧಾತುವಿನ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಸಾರಿ, ಅದನ್ನು ಝಿರ್ಕೋನಿಯಂ ಖನಿಜಗಳಲ್ಲಿ ಶೋಧಿಸಬೇಕೆಂದು ಹೆವಿಸ್ಗೆ ಸೂಚಿಸಿದನು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಹೆವಿಸ್, ಮೋಸ್ಲೆಯ ಸಹಾಯ ಪಡೆದನು. ಮೋಸ್ಲೆ , ಕ್ಷ ಕಿರಣದ ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಣಿತನಾಗಿದ್ದನು. ದೋಸ್ಲೆಯ ಸಹಾಯದಿಂದ, ಹೆವಿಸ್, 72 ಅಣು ಸಂಖ್ಯೆಯ ಹೊಸ ಧಾತುವಿನ ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಿದನು. ಈ ಧಾತುವನ್ನು ಹಾಷ್ನಿಯಂ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. 1943ರಲ್ಲಿ ಹೆವಿಸ್ ರೇಡಿಯಂ ಜಾಡು (Tracing)
ಹಿಡಿಯುವ ವಿಧಾನ ರೂಪಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದನು.
ಹಾನ್, ಒಟ್ಟೋ (1875-1968)
Hahn , Otto (CHE.) 1944
ಜರ್ಮನಿ-ವಿಕಿರಣ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ-
ಹಾನ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಯಾಗಲು ಬಯಸಿದ್ದನು. ಆದರೆ ಅವನಿಗೆ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದೆಡೆ ಇದ್ದ ಸೆಳೆತ ಅದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಪ್ರಬಲವಾಗಿದ್ದಿತು, 1904ರಲ್ಲಿ ಅರು ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ ಲಂಡನ್ನಲ್ಲಿದ್ದ ಹಾನ್. ರಾಮ್ಸೆಯ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ವಿಕಿರಣ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥವi ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನಿರಿಸಿದನು. 1905ರಲ್ಲಿ ಹಾನ್, ಮಾಂಟ್ರಿಯಲ್ನಲ್ಲಿ ರುದರ್’ಫೋರ್ಡ್ ಜೊತೆಗೆ ಹಲವಾರು ಸಂಶೋಧನೆ ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದನು. 1906ರಲ್ಲಿ ಹಾನ್, ಬರ್ಲಿನ್ನಲ್ಲಿ ನೌಕರಿಗೆ ಸೇರಿದನು. ಇಲ್ಲಿ ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್’ ಈತನಿಗೆ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಯಾಗಿದ್ದಳು. ಇಲ್ಲಿ ಸರ್ವ ಪುರುಷ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳಿಗೆ, ಸ್ತ್ರೀಯಾಗಿದ್ದ ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್’ಗೆ ಪ್ರವೇಶವಿರಲಿಲ್ಲವಲ್ಲದೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವಿಕಿರಣ ಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಭಾಗವೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಮುಂದಿನ ಕೆಲ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸ ವಿಭಾಗದ ಪ್ರಾರಂಭದೊಡನೆ ಹಾನ್ ಸಮಸ್ಯೆ ಪರಿಹಾರಗೊಂಡಿತು. ಇಲ್ಲಿ ಹಾನ್ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರೆ, ಲಿಸಾ ಮೀಟ್ನರ್ ಭೌತಶಾಸûಜ್ಞಳಾಗಿ ಅವನಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದಳು. ಇವರ ಸಹಚರ್ಯ ಮುಂದಿನ 30 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಅವಿರತವಾಗಿ ಸಾಗಿತು. 1912ರಲ್ಲಿ ನ್ಯೂ ಕೈಸರ್ ವಿಲ್ಹೆಲ್ಮ್ ಸಂಸ್ಥೆ , ಬರ್ಲಿನ್-ದಹ್ಲೆಮ್ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಇಲ್ಲಿ ಹಾನ್ ರೇಡಿಯೋ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡನು. ಇಲ್ಲಿ ಹಾನ್ ಬಹು ಕ್ಷೀಣ ವಿಕಿರಣಶೀಲ, ಬೀಟ-ಉತ್ಸರ್ಜನೆ ಹೊಂದಿದ ಪೆÇಟ್ಯಾಶಿಯಂ ರುಬಿಡಿಯಂ ಮೇಲೆ ಅಧ್ಯಯನ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು. ಕಾಲಾನುಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಹಾನ್ ಸ್ಟ್ರಾನ್ಷಿಯಮ್ನ ಸಮಸ್ಥಾನಿಯಾದ (Isotope) ರುಬಿಡಿಯಂ ಶೈಥಿಲ್ಯ (Decay) ಹೊಂದಿರುವುದನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ಈ ಮೂಲಕ ಹಲವಾರು ಖನಿಜ ನೀಕ್ಷೆಪಗಳ ಅವಧಿಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಬಹುದೆಂದು ತೋರಿಸಿದನು. ಪೆÇಟ್ಯಾಷಿಯಂ, ಶ್ಶೆಥಿಲ್ಯದಿಂದ ಆರ್ಗಾನ್ಗೆ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದುವುದನ್ನು ಹಾನ್ ಗುರುತಿಸಿದನು. ಮೊದಲನೆ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದಲ್ಲಿ ಹಾನ್ ವಿಷಾನಿಲಗಳ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ನಿಯೋಜಿತನಾದರೆ, ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್ ದಾದಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದಳು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದಕ್ಕುತ್ತಿದ್ದ ರಜಾ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇವರಿಬ್ಬರೂ, ಪ್ರೋಟೋಆಕ್ವೀನಿಯಂ ಎಂಬ ವಿಕಿರಣಧಾತುವನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಿದರು. ಕೆಲವು ನಿಧಾನ ಗತಿಯ ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ಗಳನ್ನು ಅಣು ಬೀಜಗಳಿಂದ ಸೆರೆಹಿಡಿದು. ಭಾರವಾದ ಧಾತುಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವೆಂದು ಎನ್ರಿಕೊ ಪರ್ಮಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದನು. ಇದರ ಬಗ್ಗೆ 1934ರಲ್ಲಿ ಹಾನ್ಆಸಕ್ತಿ ತಳೆದನು. ಹಾನ್ , ಲಿಸಾ ಮೀಟ್ನರ್ ಮತ್ತು ಎಫ್ .ಸ್ಟ್ರಾಸ್ಮನ್ ಸೇರಿ, ಯುರೇನಿಯಂ ಮೇಲೆ ಈ ಕುರಿತು ಅಧ್ಯಯನ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. 1938ರಲ್ಲಿ ಯಹೂದಿ ವಿರೋಧಿ ಅಲೆ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ ಭುಗಿಲೆದ್ದಿತು. ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್ ಯಹೂದಿಯಾಗಿದ್ದುದರಿಂದ,. ಅದರ ಜ್ವಾಲೆ ಅವಳಿಗೆ ತೀವ್ರವಾಗಿ ತಾಗಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್, ಹಾನ್ನ ನೆರವಿನಿಂದ ಸ್ವೀಡನ್ಗೆ ಹೋಗಿ ನೆಲೆಸಿದಳು. ಹಾನ್ , ತನ್ನ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಪ್ರಯೋಗದ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಡನ್ನಲ್ಲಿದ್ದ ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್’ಗೆ ಕಳಿಸಿದನು. ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್ ತನ್ನ ಸಂಬಂಧಿ ಒಟ್ಟೋ ಫಿಷರ್’ನೊಂದಿಗೆ ಇವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ, ಬೈಜಿಕ ವಿದಳನ (Nuclear Fission) ಪ್ರಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಘಟಿಸಿರುವುದು ನಿಜವಾದರೂ, ಹಾನ್ ಅವುಗಳಿಗೆ ನೀಡಿದ ವಿವರಣೆ ಅಪೂರ್ಣವೆಂದು ತೋರಿಸಿದಳು. ಎರಡನೆ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದಲ್ಲಿ ಜರ್ಮನಿ ಅಣ್ವಸ್ತ್ರ ತಯಾರಿಕೆಯ ಪ್ರಯತ್ನಕ್ಕಿಳಿಯಿತು. ಹಾನ್ ಈ ಯೋಜನೆಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದನು. ಎರಡನೇ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಜರ್ಮನಿ ಸೋತು , ಹಾನ್, ಲವೆ, ಹೈಸೆನ್ಬರ್ಗ್ನಂತಹ ಖ್ಯಾತರನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು ಅಸಂಸಂಗಳಿಗೆ ಒಯ್ಯಲಾಯಿತು. ಹಾನ್ ಅಸಂಸಂದಲ್ಲಿ ಸೆರೆಯಲ್ಲಿರುವಾಗ, ಹಿರೋಷಿಮಾ, ನಾಗಸಾಕಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅಣ್ವಸ್ತ್ರ ಪ್ರಯೋಗಗೊಂಡಿದ್ದು ತಿಳಿಯಿತು. ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿನಾಶಕ ಅಸ್ತ್ರದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನದೂ ಪರೋಕ್ಷ ಪಾತ್ರವಿದೆಯೆಂದು ನೊಂದ ಹಾನ್ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಯತ್ನಿಸಿ ವಿಫಲನಾದನು. ಎರಡನೇ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದ ನಂತರ ಹಾನ್, ಅಣ್ವಸ್ತ್ರ ನಿಶ್ಯಸ್ತ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಶ್ರಮಿಸಿದನು. 1944ರಲ್ಲಿ ಹಾನ್ ವಿಕಿರಣ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ಸಾಧನೆಗಾಗಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದಕ್ಕಿತು. ಹಾನ್, ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್ ಸ್ಮರಣೆಗಾಗಿ ಬರ್ಲಿನ್ನಲ್ಲಿ ಹಾನ್ ಲಿಸಾ ಮೀಟನರ್ ಇನ್ನ್ಟಿಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಅ¥sóï ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಪ್ರಾರಂಭಗೊಂಡಿದೆ. ಜರ್ಮನಿಯ ಮೊದಲ ಬೈಜಿಕ ಶಕ್ತಿ ಚಾಲಿತ ಹಡಗಿಗೆ ಒಟ್ಟೋ ಹಾನ್ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಂಟರ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಯೂನಿಮನ್ ಆಫ್ ಪ್ಯೂರ್ ಅಂಡ್ ಅಪ್ಲೈಡ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ 1994ರಲ್ಲಿ 108ನೇ ಧಾತುವಿಗೆ ಹಾನಿಯಂ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿ, ಹಾನ್ಗೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಿದೆ.
ಅರ್ಟೂರಿ, ಇಲ್ಮರಿ ವಿರ್ಟನೆನ್ (1895-1973) – 1945
Artturi , Illmari Virtman
ಫಿನ್ಲೆಂಡ್-ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ-ಹುದುಗುವಿಕೆ, ಕಿಣ್ವ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆ ಕುರಿತಾಗಿ ಸಂಶೋಧಿಸಿದಾತ.
ವಿರ್ಟನೆನ್ 15 ಜನವರಿ 1895ರಂದು ಹೆಲ್ಸಿಂಕಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದನು. ಹೆಲ್ಸಿಂಕಿ ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ 1919ರಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಗಳಿಸಿದನು. 1920ರಲ್ಲಿ ಝೂರಿಕ್ನಲ್ಲಿ ಜಿ.ವಿಗ್ನೆರ್ ಕೆಳಗೆ ಭೌತರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು, 1921ರಲ್ಲಿ ಸ್ಟಾಕ್ಹೋಂನಲ್ಲಿ ಬಾರ್ಥೆಲ್ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಶಾಸ್ತ್ರ, ಕಿಣ್ವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು (Enzymology) ) ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದನು. 1923ರಿಂದ ಜೀವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ವಹಿಸಿದನು. 1931ರಲ್ಲಿ ಹೆಲ್ಸಿಂಕಿಯ ಜೀವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾದನು. ವಿರ್ಟನೆನ್, ಲ್ಯಾಕ್ಟಿಕ್ ಹಾಗೂ ಪ್ರೊಪಿಯಾನಿಕ್ ಆಮ್ಲಗಳ ಹುದುಗಿಕೆ, ಸಕ್ಕರೆಯ ¥sóÁಸ್ಪರೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಕೊಝೈಮೇಸ್ಗಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು, ವಿವಾದಾತೀತವಾಗಿ ತೋರಿಸಿದನು. ವಿರ್ಟನೆನ್ ಹಾಗೂ ಸಂಗಡಿಗರು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳಿಂದಾಗುವ ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಹುದುಗುವಿಕೆಯ (Fermentation) ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಫಾಸ್ಪೇಟ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕೊಲಿ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳಿಂದ ಡಯೂಕ್ಸೆಸೆಟನ್ ಗ್ಲಿಸರಿನ್ ಹಾಗೂ ಗ್ಲಿಸೆರಿಕ್ ಆಮ್ಲವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದುವ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರವನ್ನು ಮೊದಲಿನಿಂದ ಕೊನೆಯವರೆಗೆ ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ವಿವರಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿ ವಿರ್ಟನೆನ್ಗೆ ದಕ್ಕಿತು. ಜೀವಕೋಶಗಳ ಕಿಣ್ವಕ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆ ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ ಪ್ರೊಟೀನ್ ಅಂಶಗಳ ಮಧ್ಯದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅರಿಯಲು ವಿರ್ಟನೆನ್ ಯತ್ನಿಸಿದಟಿu. ಸಸ್ಯಗಳ ಬೇರುಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಕ್ಟಿರಿಯಾಗಳಿಂದ ಸಾರಜನಿಕ ಸ್ಥಿರೀಕರಣಗೊಳ್ಳುವ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಅರಿಯುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ವಿರ್ಟನೆನ್ ನಡೆಸಿದ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿವೆ. ವಿರ್ಟನೆನ್, ವಿವಿಧ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ ಹಲವಾರು ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿದನು. ಕೃಷಿ ಹಾಗೂ ಹೈನುಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಜೀವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ತತ್ತ್ವಗಳು ವಿರ್ಟನೆನ್ ಹಾಗೂ ಸಂಗಡಿಗರ ಪರಿಶ್ರಮದ ಫಲವಾಗಿ ಈಗ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದಿವೆ. ಜಾನುವಾರುಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಮೇವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಎಐವಿ ಎನ್ನುವ ವಿಧಾನವು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕವಾಗಿ ವಿರ್ಟನೆನ್ನಿಂದ ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಹೀಗೆ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೇವು ತಿನ್ನುವ ದನಗಳು ಉಷ್ಣ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಹಸಿರು ಸಮೃದ್ದಿಯ ಕಾಲದಂತೆ ಹಯನನ್ನು ನೀಡಬಲ್ಲವು. ಹಯನು, ಹಯನುಗಳ ಉತ್ಪನ್ನ, ಸಂಸ್ಕರಣೆಯಲ್ಲಿ ವಿರ್ಟನೆನ್ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಹೆಸರು. 1945ರಲ್ಲಿ ವಿರ್ಟನೆನ್, ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಾಸ್ತ್ರದ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತನಾದನು.
ಜೇಮ್ಸ್, ಬ್ಯಾಚೆಲ್ಲರ್ ಸುಮ್ನರ್ (1887-1955) 1946
James , Batcheller Sumner
ಅಸಂಸಂ-ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ-ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ (Enzymes) ಶುದ್ಧರೂಪದಲ್ಲಿ ಪಡೆದ ಮೊದಲಿಗ.
ಜೇಮ್ಸ್ನ ಪೂರ್ವಜರು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ನಿಂದ ಅಸಂಸಂಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಬಂದು ನೆಲೆಸಿದ್ದರು. ಜೇಮ್ಸ್ 19 ನವೆಂಬರ್ 1887ರಂದು ಮೆಸಾಚುಸೆಟ್ಸ್ನ ಕ್ಯಾಂಟೀನ್ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದನು. ಭೌತ ಹಾಗೂ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊರತಾಗಿ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ವಿಷಯಗಳ ಬಗೆಗೆ ಜೇಮ್ಸ್ಗೆ ಕಿಂಚಿತ್ತೂ ಆಸಕ್ತಿಯಿರಲಿಲ್ಲ. ಹದಿನೇಳನೆ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಬರುವ ವೇಳೆಗೆ ಬಂದೂಕು ಬಳಸುವುದು, ಬೇಟೆಯಾಡುವುದು ಜೇಮ್ಸ್ನ ನೆಚ್ಚಿನ ಹವ್ಯಾಸಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಸ್ನೇಹಿತರೊಂದಿಗೆ ಬೇಟೆಗೆ ಹೋ‰ದಾಗ, ಸಂಗಡಿಗನ ಆಚಾತುರ್ಯದಿಂದಾಗಿ ಜೇಮ್ಸ್ನ ಎಡಗೈಗೆ ಗುಂಡು ಹೊಕ್ಕಿತು. ಇದರಿಂದ ಕೈ ಕೊಳೆಯತೊಡಗಿತು. ಇದಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರವಾಗಿ ಮೊಳಕೈ ಕೆಳಗಿನ ಭಾಗವನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದುದರಿಂದ ಜೇಮ್ಸ್ ಮೊಂಡು ಕೈಯವನಾದನು. ಮುಂದೆ ಬಲಗೈಯೊಂದನ್ನೇ ಬಳಸಿ ಎಲ್ಲಾ ತರದ ಕ್ರೀಡೆಗಳನ್ನು ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ ಆಡುತ್ತಿದ್ದನು. 1906ರಲ್ಲಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಕಾಲೇಜು ಸೇರಿ 1910 ರಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಶೇಷದೊಂದಿಗೆ ಪದವಿ ಪಡೆದನು. ಇದರ ನಂತರ ತನ್ನ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನ ಒಡೆತನದಲ್ಲಿದ್ದ ಹತ್ತಿ ನೂಲೆಳೆಯ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಸೇರಿದನು. ಇಲ್ಲಿರುವ ಏಕತಾನತೆಯಿಂದ ಬೇಸತ್ತು ಉಪಾಧ್ಯಾಯ ವೃತ್ತಿಗೆ ಸೇರಿದನು. ಈ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿ, 1912ರಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟೋ ಫಾಲಿನ್ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಜೀವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿದನು. ಒಂಟಿ ಕೈಯವನಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಕಾನೂನು ವೈದ್ಯಕೀಯದಲ್ಲಿ ಪರಿಣಿತಿ ಪಡೆಯುವಂತೆ ಓಟ್ಟೋ ಸೂಚಿಸಿದ್ದನು. ಆದರೆ ಜೇಮ್ಸ್ ತನ್ನಿಚ್ಚೆಯಂತೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿ 1914ರಲ್ಲಿ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಗಳಿಸಿದನು. ಮೊದಲನೆ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದ ಪ್ರಾರಂಭವಾದಾಗ, ಇಥಾಕಾದಲ್ಲಿರುವ ಕಾರ್ನೆಲ್ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಾಲೆಯ ಅಹ್ವಾನಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿ ಜೀವರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕನಾದನು. ಇಲ್ಲಿ ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು (Enzymes) ಬೇರ್ಪಡಿಸಲು ಯತ್ನಿಸಿದನಾದರೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಈ ಮೊದಲು ಯಾರಿಗೂ ಯಶಸ್ಸು ದಕ್ಕಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರದ ಅಪಾರ ಪರಿಶ್ರಮದ ನಂತರವೂ, ಜೇಮ್ಸ್ಗೆ ಯಶಸ್ಸಿನ ಕುರುಹುಗಳು ದಕ್ಕಲಿಲ್ಲ. ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳಿಂದ ಟೀಕೆ, ನಿರುತ್ತೇಜನಗಳು ದಕ್ಕಿದವು. ಶುದ್ಧ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸುವುದು ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದು ಹಲವರು ಭಾವಿಸಿದ್ದರು. 1921ರಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ಬೆಲ್ಜಿಯಂಫೆಲೋಷಿ¥sóï ಪಡೆದುಕೊಂಡ ಜೇಮ್ಸ್, ಬ್ರುಸೆಲ್ಸ್ನಲ್ಲಿದ್ದ ಕಿಣ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿತನಾಗಿದ್ದ ಜೀನ್ ಎಫ್ರಾಂಟ್ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಲು ಯತ್ನಿಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದನು. ಯೂರಿಯಾದಂತಹ ಕಿಣ್ವವನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸುವುದು ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದೇ ಜೀನ್ ಎ¥sóÁ್ರಂಟ್ ತಿಳಿಸಿದನು. ಇದರಿಂದ ಹತಾಶನಾಗಿ ತನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಜೀಮ್ಸ ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ 1926ರಲ್ಲಿ ಯುರಿಯಾದಿಂದ ಯೂರಿನೇಸ್ ಕಿಣ್ವವನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ಹರಳು ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪಡೆದನು. ಮೊದಮೊದಲಿಗೆ ಅದೆಷ್ಟೋ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಈ ಬಗ್ಗೆ ತಮ್ಮ ಅನುಮಾನ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ಜೇಮ್ಸ್ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ಒಪ್ಪಬೇಕಾಯಿತು. 1929ರಲ್ಲಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕನಾದನು. 1937ರಲ್ಲಿ ಜೇಮ್ಸ್ಗೆ ಗುಗೆನ್ಹೀಮ್ಫೆಲೋಷಿ¥sóï ದಕ್ಕಿತು. ರಾಕ್¥sóÉಲರ್ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ನಾರ್ಥಾಪ್ ಪೆಪ್ಸಿನ್ ಕಿಣ್ವವನ್ನು ಹರಳು ರೂಪದಲ್ಲಿ (Crystalline Form) ಪಡೆದನು. ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಲು ಜೇಮ್ಸ್ ಅನುಸರಿಸಿದ ಮಾರ್ಗಗಳು ಬೇರೆಯವರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕವಾದವು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಜೇಮ್ಸ್ 1946ರ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದನು.
ನಾರ್ಥ್ರಪ್ ಜಾನ್ ಹೊವರ್ಡ್ (1891-1987) 1946
Northrop , John Howard
ಅಸಂಸಂ -ಜೀವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ- ಹಲವಾರು ಸ್ಫಟಿಕ ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು (Crystalline Enzymes) ಪಡೆದಾತ.
ನಾರ್ಥ್ರಪ್ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ರಾಜ್ಯದ ಯಾಂಕರ್ಸ್ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದನು. ಈತನ ತಂದೆ ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಬೋಧಕನಾಗಿದ್ದನು. ನಾರ್ಥ್ರಪ್ ಜನಿಸುವ ಕೆಲದಿನ ಮೊದಲು ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ಆತ ಮೃತನಾದನು. ನಾರ್ಥ್ರಪ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದು, 1916ರಿಂದ ರಾಕ್ಫೆಲರ್ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು. ಮೊದಲ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್ನಿಂದ ಭೂರಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ (Mass Quantity) ಅಸಿಟೋನ್ ತಯಾರಿಸಲು ಬೇಕಾಗುವ ಸೂಕ್ತವಾದ ಹುದುಗಿಕೆಯನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲು ನಾರ್ಥ್ರಪ್ ಯತ್ನಿಸಿದನು. ಇದರ ಮುಂದುವರಿಕೆಯಾಗಿ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿನ ಪಚನಕ್ರಿಯೆ ಉಸಿರಾಟ, ಚಯಾಪಚಯ , ಕಿಣ್ವಗಳ ಪರಿಚಯ ನಾರ್ಥ್ರಪ್’ಗೆ ಒದಗಿತು. ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿನ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ವೇಗ ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ , ವರ್ಧಿಸುವ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳಿಗೆ ಕಿಣ್ವಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕಿಣ್ವಗಳು ಆ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಬಹು ನಿಗೂಢ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಇವುಗಳ ರಾಚನಿಕ ಸ್ವರೂಪವಾಗಲಿ, ಗುಣಧರ್ಮಗಳಾಗಲಿ ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ. ಜರ್ಮನಿಯ ಖ್ಯಾತ ಜೀವರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ,ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತ ವಿಲ್ ಷ್ಟೆಟೆರ್ ತನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಂದ ಕಿಣ್ವಗಳು, ಪ್ರೋಟಿನ್ಗಳಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದನು. 1926ರಲ್ಲಿ ಬಿ.ಸುಮ್ನೆರ್ ಕಿಣ್ವವೊಂದನ್ನು ಹರಳುಗಟ್ಟಿಸಿ ಅದೊಂದು ಪ್ರೊಟೀನ್ ಎಂದು ತೋರಿಸಿದ್ದನು. ಆದರೆ ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಮೌಲಿಕತೆ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ನಾರ್ಥ್ರಪ್ ಇದರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯ ಅರಿವಾಯಿತು. ಬಿ. ಸುಮ್ನೆರ್ ವಿಧಾನದಲ್ಲೇ ಈತ ಜಠರದ ಪೆಪ್ಸಿನ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಕಿಣ್ವಗಳನ್ನು ಹರಳುಗಟ್ಟಿಸಿದನು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಪಚನಕಾರಿಗಳಾದ ಟ್ರೈಫಿûನ್ ಹಾಗೂ ಪೆಪ್ಸಿನ್ ಮುಖ್ಯವಾದವು. ರೈಬೋ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ ಹಾಗೂ ಆಕ್ಸಿರೈಬೋಸ್ ಸಹ ಪಡೆದನು. ಇದು ಕಿಣ್ವಗಳ ಬಗೆಗಿದ್ದ ನಿಗೂಢತೆಯನ್ನು ಒಡೆದು, ಹಲವಾರು ಹೊಸ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಗೆ ಬಾಗಿಲು ತೆರೆಯಿತು. 1938ರಲ್ಲಿ ನಾತ್ರ್ರಪ್ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಕ್ಕೆ ತಾಗುವ ವೈರಸ್ನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ,. ಅದು ಸಹ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಪ್ರೊಟೀನ್ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿದನು. ನಾರ್ಥ್ರಪ್ ಸುಮ್ನೆರ್ ಹಾಗೂ ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿಯ ಜೊತೆಗೆ 1946ರ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದನು.
ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿ, ವೆಂಡೆಲ್ ಮೆರೆಡಿತ್ (1909-1997) 1946
Stanley , Wendell Meredith
ಅಸಂಸಂ-ಜೀವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ-ವೈರಸ್ಶಾಸ್ತ್ರ- ಸ್ಫಟಿಕ ರೂಪಿ ವೈರಸ್ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿದ ಮೊದಲಿಗ
ಶಾಲಾ ಬಾಲಕನಾಗಿದ್ದಾಗ ಕಾಲ್ಚೆಂಡಾಟದ ಗೀಳು ಹೊಂದಿದ್ದ ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿ ಈ ಆಟದ ತರಬೇರುದಾರನಾಗಬೇಕೆಂದು ಬಯಸಿದ್ದನು. ಇಲಿನಾಯ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪದವಿಗೆ ಸೇರಿದ ನಂತರ, ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ತನಗಿರುವ ಮೂಲ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡನು. 1929ರಲ್ಲಿ ಪದವಿಗಳಿಸಿ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ ವೀಲ್ಯಾಂಡ್ ಕೈ ಕೆಳಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದನು. 1931ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಿನ್ಸ್ಟನ್ನ ರಾಕ್ಫೆಲರ್ ಸಂಸ್ಥೆ ಸೇರಿದನು. ಇದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಾರ್ಥ್ರೋಪ್ ಹಲವಾರು ಕಿಣ್ವಗಳು (Enzymes) ಹರಳುಗಟ್ಟಿಸಬಹುದಾದ ಪ್ರೋಟಿನ್ಗಳೆಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದ್ದನು. ವೈರಸ್ಗಳನ್ನು ಈ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪಟಿಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ (Crystalline Form) ಪಡೆಯಲು ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿ ಯತ್ನಿಸಿದನು. ವೈರಸ್ಗಳು, ಬಹು ಸೂಕ್ಷ್ಮಜೀವಿಗಳಾಗಿದ್ದು ಇವುಗಳನ್ನು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳಂತೆ ಶೋಧಿಸಿ ಪಡೆಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ ಇವು ದೇಹದ ಹೊರಗೆ ತಟಸ್ಥವಾಗಿದ್ದು ಒಳ ಸೇರಿದ ತಕ್ಷಣ ವೃದ್ದಿಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗೆ ತಂಬಾಕಿಗೆ ಪಟ್ಟೆ ರೋಗ ತರುವ ವೈರಸ್ಗಳನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಂಡನು. 1935 ರಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸೂಜಿ ರೂಪದ ಹರಳುಗಳಾಗಿ ಇವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. 1938ರಲ್ಲಿ ಬೇರೆಯವರು ಈ ಸ್ಪಟಿಕಗಳನ್ನು ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೋಪ್ರೋಟೀನ್ಗಳೆಂದು ಗುರುತಿಸಿದರು. ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿಯ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಹರಳು ರೂಪದ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳೂ ಜೀವಿಗಳಾಗಿರಲು ಸಾಧ್ಯವೆಂದು ಸಾರಿತು. ಸೋಂಕು ತಾಗಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿರುವ ವೈರಸ್ನ ಅಂಗ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಿಕ್ ಆಮ್ಲದ ಭಾಗವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಜೀವಿಗಳನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕ ತಳಹದಿಯಿಂದ ನೋಡಲು ಇದು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸಿತು. ಎರಡನೇ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದಲ್ಲಿ ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿ ಇನ್’ಫ್ಲೂಯೆಂಜಾ ವೈರಸ್ನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ, ಅದಕ್ಕೆ ಲಸಿಕೆಯನ್ನು ಸಹ ಪಡೆದನು. 1946ರಲ್ಲಿ ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದನು.
ರಾಬಿನ್ಸನ್, ಸರ್ ರಾಬರ್ಟ್ (1886-1975) 1947
Robinson , Sir Robert
ಬ್ರಿಟನ್-ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ- ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಿದ್ಧಾಂತ ನೀಡಿದಾತ.
ರಾಬಿನ್ಸನ್, ವೈದ್ಯಕೀಯ ಉಪಕರಣ ತಯಾರಿಸುವ ಶ್ರೀಮಂತ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದನು. ಚೇಂಬರ್ಸ್ನ್ನ ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಆಧರಿಸಿ ಬ್ಲೀಚಿಂಗ್ ಕೆಲಸ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಬೇಕೆಂದು ಆತನ ತಂದೆ ಸೂಚಿಸಿದ್ದನು. ಗಣಿತದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯಿದ್ದರೂ ತಂದೆಯ ಒತ್ತಾಯಕ್ಕೆ ರಾಬಿನ್ಸನ್ ಮಣಿದನು. ರಾಬಿನ್ಸನ್ ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್ನಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಗಳಿಸಿ , ಸೇಂಟ್ ಅ್ಯಂಡ್ರೂಸ್ , ಲಿವರ್ ಪೂಲ್, ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್, ಲಂಡನ್ ಹಾಗೂ ಸಿಡ್ನಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕನಾಗಿದ್ದನು. ಐಸಿಐ ಹಾಗೂ ಷೆಲ್ ಕಂಪನಿಗಳ ಸಂಪರ್ಕವೂ ರಾಬಿನ್ಸನ್ಗಿದ್ದಿತು. 700ಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ರಾಬಿನ್ಸನ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿದನು. ಇದರಲ್ಲಿ ಇಪ್ಪತ್ತು ಲೇಖನಗಳು ರಾಬಿನ್ಸ್ನ್ 80 ವರ್ಷದವನಾದ ನಂತರ ಹೊರಬಂದಂತಹವು,. 32 ಏಕ ಸ್ವಾಮ್ಯಗಳೂ ರಾಬಿನ್ಸ್ನ್ ಮುಡಿಯಲ್ಲಿದ್ದವು. ನೈಸರ್ಗಿಕ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಬಗೆಗೆ ಅಧಿಕೃತವಾಣಿಯಾಗಿದ್ದ ರಾಬಿನ್ಸನ್ ಬ್ರೆಝಿಲಿಯನ್, ಅಂಥೊಸೈನಿನ್ಸ್ ಹಾಗೂ ಅಲ್ಕಲಾಯಿಡ್ಸ್ಗಳಲ್ಲಿ ತಜ್ಞನಾಗಿದ್ದನು. 1960ರವರೆಗೆ ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಗೆ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಯಂತ್ರ ಹಾಗೂ ವಿಧಾನಗಳು ಬರುವವರೆಗೆ ರಾಬಿನ್ಸ್ನ್ ಸಾಧನೆಗಳು ಉತ್ತುಂಗ ಶಿಖರದಲ್ಲಿದ್ದವು. ರಾಬಿನ್ಸನ್ ನೈಸರ್ಗಿಕ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ರಾಚನಿಕ ಸ್ವರೂಪ ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ ಕೃತಕ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಅನನ್ಯನಾಗಿದ್ದನು. ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್ನಲ್ಲಿರುವಾಗ, ಆರ್ಥರ್ ಲ್ಯಾಪ್ವರ್ಥ್, ರಾಬಿನ್ಸನ್ನ ಗುರುವಾಗಿದ್ದನು. ಈತನಿಂದ ಸಾವಯವ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಹಿನ್ನೆಲೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಣೆ ನೀಡುವುದನ್ನು ಕಲಿತನು. ಮೊದಲಿಗೆ ಆರ್ಥರ್ ಲ್ಯಾಪ್ವರ್ಥ್ ಜೊತೆಗೆ ನಂತರ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಸಾವಯವ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾ ಸರಣಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿದನು. ಇದಕ್ಕೆ ಹೊಂದುವ ಸಿದ್ಧಾಂತ ನೀಡಿದನು. ರಾಬಿನ್ಸನ್ ಚದುರಂಗದಾಟದಲ್ಲಿ ನಿಸ್ಸೀಮನೂ. ಪರ್ವತರೋಹಿಯೂ ಮೋಟಾರ್ ಬೈಕ್ಗಳ ವೇಗ ಸವಾರನೂ ಪ್ರವಾಸ ಪ್ರಿಯನೂ ಆಗಿದ್ದನು. 1947ರಲ್ಲಿ ರಾಬಿನ್ಸನ್ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದನು.
ಟಿಸೆಲಿಯಸ್, ಅರ್ನೆ (ವಿಲ್ಹೆಲ್ಮ್ ಕಾರಿನ್) (1902-1971) 1948
Tiselius , Arne Wilhelm Kaurin
ಸ್ವೀಡನ್-ಭೌತ ಜೀವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ-ಪ್ರೊಟಿನ್ಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಗೊಳಿಸಲು ವಿದ್ಯುತ್ಕಣ ಸಂಚಲನೆ (Electrophoresis) ವಿಧಾನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಳಿಸಿದಾತ.
ಟೆಸೆಲಿಯಸ್ ಉಪ್ಸಾಲದಲ್ಲಿ ಸ್ವೆಡ್ಬರ್ಗ್ನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿ ಸಹಾಯಕನಾದನು. ಪ್ರೋಟಿನ್;ಗಳು ವಿದ್ಯುದಾವೇಶ (Electrical Charge ) ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ಹಾಗೂ ಕಲಿಲ (Colloid) ರೂಪಿಗಳಾಗಿರುವುದರಿಂದ ದ್ರಾವಣದಲ್ಲಿರುವಾಗ ವಿದ್ಯುತ್ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಪ್ರಭಾವದಲ್ಲಿ ಇವು ಒಂದು ಕಡೆಗೆ ಸಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಪ್ರೋಟಿನ್ ಕಣಗಳು ಬೇರ್ಪಡುವ ಸಮಯ ವೈದ್ಯುತ್ ಪ್ರಭಾವ, ದ್ರಾವಕದ ವಾಹಕತೆ ಕಣಗಳ ವೈದ್ಯುತಾವಿಷ್ಟವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. ವೈದ್ಯುತ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಈ ಕಣಗಳು ಸಾಗುವ ವೇಗ ಒಂದೊಂದಕ್ಕೆ ಒಂದೊಂದು ಬಗೆಯದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ತತ್ತ್ವವೇ ಪ್ರೋಟಿನ್ಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ತಂತ್ರದ ಸುಧಾರಿತ ಮಾರ್ಗ ಬಳಸಿ ರಕ್ತದಲ್ಲಿನ 30ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರೋಟಿನ್’ಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಡಿಎನ್ಎ, ಆರ್ಎನ್ಎಗಳ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೇಡೈಡ್ ಸರಣಿ ನಿರ್ಧಾರದಲ್ಲೂ ಈ ತಂತ್ರ ಬಳಕೆಂiÀiಲ್ಲಿದೆ. ತಳಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ವಂಶವಾಹಕವನ್ನು (Gene) ಜೀವಿಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳ ಕೋಶಗಳೊಳಗೆ ಸೇರಿಸಿ ಮುಂದೆ ಇನ್ನೊಂದು ಜೀವಿಗೆ ಅಳವಡಿಸುವುದು ಈ ತಂತ್ರದಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಡಿಎನ್ಎ ಬೆರಳಚ್ಚು ತಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದರ ಬಳಕೆ ವ್ಯಾಪಕ. ಈ ತತ್ತ್ವ ಬಳಸಿ ಟೆಸೆಲಿಯಸ್, ಪ್ರೋಟಿನ್’ಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿದನು. ಟೆಸೆಲಿಯಸ್ ವಿಧಾನ ಈಗ ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ,. ಟೆಸೆಲಿಯಸ್, ರಕ್ತ ರಸಕದ (Serrum) ಪ್ರೋಟಿನ್ಗಳನ್ನು ಅಲ್ಬ್ಯುಮಿನ್, ಆಲ್ಫಾ, ಬೀಟಾ, ಗಾಮಾ-ಗ್ಲೋಬುಲಿನ್ ಹೆಸರಿನ ನಾಲ್ಕು ಸಾಂಬಂಧಿಕ ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಬಹುದೆಂದು ತೋರಿಸಿದನು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಟೆಸೆಲಿಯಸ್ 1948ರ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದನು. ಟೆಸಲಿಯಸ್ನ ವಿದ್ಯುತ್ಕಣ ಸಂಚಲನೆ ವಿಧಾನದಿಂದ ಸಂಕೀರ್ಣ ಪದಾರ್ಥಗಳಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಅಶುದ್ದತೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಬಹುದು, ಸಹಜ ಹಾಗೂ ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ರಸಕಗಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಗುರುತಿಸಬಹುದು.
ಜಿಯೋಕ್,ವಿಲಿಯಂ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ (1895-1982)
Giauque , Wiliam Francis 1949
ಅಸಂಸಂ-ಭೌತರಸಾಯನಶಾ- ಅತಿ ನಿಮ್ನ ತಾಪಮಾನಗಳ ಅಧ್ಯಯನದ ಮುಂದಾಳು.
ಜಿಯೋಕ್ ,ವೈದ್ಯುತ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಆಗಬೇಕೆಂದು ಬಯಸಿದನು. ಅದು ಸಾಧ್ಯವಾಗದೆ ಬ್ಭೆರೆಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದನು. ನಂತರ ಕೆಲಸಕ್ಕಾಗಿ ಅಲೆದನು. ಆದರೆ ಅವನು ಬಯಸಿದಂತಹ ನೌಕರಿ ಅವನಿಗೆ ದಕ್ಕಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಸೇರಿ ಕ್ರಮೇಣ ಅದರಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದನು. ಆದರೆ ಅಲ್ಪ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಆ ನೌಕರಿಅ ತೊರೆದು, ಬರ್ಕ್ಲೆಯಲ್ಲಿನ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಗಳಿಸಿ, ಮುಂದೆ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕನಾದನು. 1925ರಲ್ಲಿ ಜಿಯೋಕ್ 1 ಕೆಲ್ವಿನ್ಗಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನಗಳಿಸಲು ವಿಕಾಂತೀಕರಣ (Demagnetisation) ವಿಧಾನ ಬಳಸಿದನು. ಇಂತಹ ಅತ್ಯಲ್ಪ ತಾಪಮಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಲು ಈ ಹಿಂದೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಅನುಕಾಂತತ್ವ (Paramagnetic) ಹೊಂದಿದ ವಸ್ತುವನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಅಲ್ಪ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಕಾಯ್ದಿರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಪ್ರಬಲ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿದಾಗ ಅದರಲ್ಲಿನ ಕಾಂತತ್ವದ ಅಣುಗಳು ಒಂದೇ ದಿಶೆಯಲ್ಲಿ ಪಂಜ್ತೀಕರಣಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ (Align). ಹೀಗೆ, ಅದು ಕಾಂತತ್ವ ಹೊಂದಿದಾಗ ಅದನ್ನು ಹಠಾತ್ತಾಗಿ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಬೇಕು. ಆಗ ಪಂಜ್ತೀಕರಣಗೊಂಡಿದ್ದ ಅಣುಗಳು ಯಾದೃಚ್ಛಿಕ (Random). ದಿಶೆಗೆ ತಿರುಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಚೈತನ್ಯ ಬೇಕು. ಈ ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ಅನುಕಾಂತ ಸಾಮಗ್ರಿಯ ತಾಪಮಾನ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಈ ಸಾಮಗ್ರಿಯ ತಾಪಮಾನ ಕುಸಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಧಾನ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕವಾಗಿ ಸುಲಭವಾಗಿದ್ದು ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಕೈಗೆಟುಕುವಂತಹದು. 1933ರಲ್ಲಿ ಜಿಯೋಕ್ನ ವಿಶೇಷ ಪರಿಶ್ರಮದಿಂದ, ನಡೆಸಿದ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಂದ 0.1.ಕೆಲ್ವಿನ್ನಷ್ಟು ಅಲ್ಪ ತಾಪಮಾನ ಗಳಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಜಿಯೋಕ್ ವಿಧಾನವನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿ ಕೆಲ್ವಿನ್ ಸಹಸ್ರಾಂಶದಷ್ಟು ಅಲ್ಪ ತಾಪಮಾನವನ್ನು ಗಳಿಸುವುದು ಈಗ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಜಿಯೋಕ್ನ ಈ ಸಾಧನೆಗೆ 1994ರ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. 1929ರಲ್ಲಿ ಜಿಯೋಕ್ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಆಮ್ಲಜನಕ ಅಮ್ಲಜನಕ -17 ಮತ್ತು 18ನ್ನು ಹೊಂದಿದೆಯೆಂದು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಿದನು.
ಡೀಲ್ಸ್, ಒಟ್ಟೋ (ಪೌಲ್, ಹರ್ಮಾನ್)(1876-1954 ) 1950
Diels , Otto (Paul Hermann)
ಜರ್ಮನಿ -ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ-ಡೀಲ್ಸ್ ಆಲ್ಡರ್ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯ ಸಹ ಅನಾವರಣಕಾರ.
ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದ ಡೀಲ್ಸ್ ,ಇ.ಫಿಷರ್ ಜೊತೆ ಬರ್ಲಿನ್ನಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಪದವಿ ಪಡೆದನು. ಡೈಯಾಕ್ಸೈಡ್ ಹೊರತಾದ ಹೊಸ ಆಕ್ಸೈಡ್ನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿದು ಇದನ್ನು ಟ್ರೈ ಕಾರ್ಬನ್ ಡಯಾಕ್ಸೈಡ್ ಎಂದು ಕರೆದನು. ಮಯೋನಿಕ್ಆಮ್ಲವನ್ನು (P205 ) ನಿರ್ಜಲಗೊಳಿಸಿ (Detrydrate) ಡೀಲ್ಸ್ ಇದನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದನು. ಚಿತ್ರಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತನೂ , ಹಾಸ್ಯಮತಿಯೂ ಆದಿದ್ದ ಡೀಲ್ಸ್ ಮಿತಭಾಷಿಯೆಂದು ಖ್ಯಾತನಾಗಿದ್ದನು. 1927ರಲ್ಲಿ ಡೀಲ್ ಪಿತ್ತಾಶ್ಮರಿಯಿಂದ (ಗಾಲ್ ಸ್ಟೋನ್) ಕೊಲೆಸ್ಟರಾಲ್ನ್ನು ಶುದ್ದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪಡೆದನು. ಕೊಲೆಸ್ಟರಾಲ್ನ್ನು ಸೆಲೇನಿಯಂ ಜೊತೆ ಕಾಯಿಸಿದಾಗ, ಅದು ನಿರ್ಜಲಗೊಂಡು ಹೈಡ್ರೋಕಾರ್ಬನ್ ಉತ್ಪನ್ನ ದಕ್ಕುವುದೆಂದು ತೋರಿಸಿದನು. ಈಗ ಇವನ್ನು ಡೀಲ್ಸ್ ಸ್ಟೆ ಹೈಡ್ರೋಕಾರ್ಬನ್ಗಳೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಜೈವಿಕವಾಗಿ ಬಹು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿರುವ ಈ ಸ್ಟೆರಾಯಿಡ್ ಗುಂಪುಗಳ ಮೂಲ ಅಣು ಹಂದರ ಒಂದೇ ಎನ್ನುವುದು ಖಚಿತವಾಯಿತು. 1934ರಲ್ಲಿ ಡೀಲ್ಸ್ನ ಹೈಡ್ರೋಕಾರ್ಬನ್ನ್ನು ಸಂಶ್ಲೇಷಿಸಿದ (Synthesis) ಇತರರು, ಅದರ ರಾಚನಿಕ ಸ್ವರೂಪ ಅಭ್ಯಸಿಸಿ, ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಸ್ಟೆರಾಯಿಡ್ಗಳೂ, ಮೂಲತ:ವಾಗಿ ಡೈಯಿಲ್ ಹೈಡ್ರೋಕಾರ್ಬನ್ಗಳ ನಾಲ್ಕು ಉಂಗುರಗಳಿಂದಾಗುವುದೆಂದು ತೋರಿಸಿ, ಸ್ಟೆರಾಯಿಡ್ಗಳ ಅಂತರಂಗ ಅರಿಯುವಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಥರಾದರು. 1928ರಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕ ಆಲ್ಡರ್ ಜೊತೆ ಸೇರಿ ಡೀಲ್ಸ್ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾದ ಈಗ ಡೀಲ್ಸ್ ಆಲ್ಡರ್ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯ್ದೆಯೆಂದು ಖ್ಯಾತವಾಗಿರುವ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿದನು. ಈ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯಿಂದ ಬಹು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಲೈಂಗಿಕ ಚೋದನಿಕೆ, ಸರ್ಪವಿಷ ಡಿ ಜೀವಸತ್ವ, ವರ್ಣಕದಂತಹ (Pigment) ಸಾವಯವ ಸಂಯುಕ್ತಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯ. 1950ರಲ್ಲಿ ಡೀಲ್ಸ್ ಹಾಗೂ ಆಲ್ಡರ್ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರಾದರು. ಎರಡನೇ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದಲ್ಲಿ ಡೀಲ್ಸ್ನ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು ನಿಧನರಾದರು. ಈತನ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ , ಪುಸ್ತಕ ಭಂಡಾರ ವೈಮಾನಿಕ ದಾಳಿಗೊಳಗಾದವು. ಇದರಿಂದ ಜೀವನಾಸಕ್ತಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಡೀಲ್ಸ್ 1944ರಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದನು. ಆದರೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಇದನ್ನು ಪುರಸ್ಕರಿಸಲಿಲ್ಲ. ಮುಂದೆ 1946ರಲ್ಲಿ ಡೀಲ್ಸ್ ಇಲ್ಲೇ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ನಿರ್ದೇಶಕನಾದನು.
ಕುರ್ಟ್, ಆಲ್ಡರ್ –(1902-1958) 1950
Kurt , Alder
ಜರ್ಮನಿ-ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ-ತ್ರಿದಿಶಾ (Stereo) ಹಾಗೂ ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದಾತ.
ಆಲ್ಡರ್ 10 ಜುಲೈ 1902ರಂದು ಕೊನಿಂಗ್ಷುಟ್ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದನು. ಇದು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದ್ದಿತು. ಆಲ್ಡರ್ರ್ನ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಇಲ್ಲೇ ಜರುಗಿತು. ಮೊದಲನೇ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದ ನಂತರ ರಾಜಕೀಯ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಈ ಊರನ್ನು ತೊರೆಯುವ ಅನಿವಾರ್ಯತೆ ಆಲ್ಡರ್ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಬಂದೊದಗಿತು. ಆಲ್ಡರ್ 1922ರಲ್ಲಿ ಬರ್ಲಿನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನ ಮುಗಿಸಿ, ಮುಂದೆ 1926ರಲ್ಲಿ ಕೀಲ್ನಿಂದ ಒಟ್ಟೋ ಡೀಲ್ಸ್ ಕೆಳಗೆ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಗಳಿಸಿದನು. 1930ರಲ್ಲಿ ಕೀಲ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರವಾಚಕನಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡನು. 1936ರಲ್ಲಿ ಲೆವೆರ್ ಕುಸೆನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಎ ಜಿ ಫಾರ್ಜಿನ್ ಕಾರ್ಖಾನೆಯ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡು ಸಂಶ್ಲೇಷಿತ (Synthesised) ರಬ್ಬರ್ನಲ್ಲಿ ಕೆಲ ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡನು. 1940ರಲ್ಲಿ ಕೊಲೋನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ಹಾಗೂ ರಾಸಾಯನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾದನು. 1944ರಲ್ಲಿ ಬರ್ಲಿನ್, 1950ರಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಬರ್ಗ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಿಂದ ಬಂದ ಆಹ್ವಾನಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದನು. 1927ರಲ್ಲಿ ಆಲ್ಡರ್, ಒಟ್ಟೋ ಡೀಲ್ಸ್ನೊಂದಿಗೆ ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿದನು. ಇದು ಥೀನ್ ಸಂಶ್ಲೇಷಣಾ ತತ್ತ್ವದಲ್ಲಿ ಫಲಪ್ರದಗೊಂಡಿತು. ಒತ್ತಾಯಿತ ಇಂಗಾಲದ ಉಂಗುರಗಳಲ್ಲಿನ ದ್ವಿ- ಬಂಧ ಅಣು ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿನ ಮರು ಜೋಡಣೆಯ ವಿದ್ಯಾಮಾನಗಳನ್ನು ಆಲ್ಡರ್ ಅಭ್ಯಸಿಸಿದನು. ಆಲ್ಡರ್ 150 ಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಸಂಶೋಧನಾ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದನು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಜರ್ಮನಿಯ ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರ ಸಂಘದ ಎಮಿಲ್ ಫಿûಷ್ಕರ್ ಸ್ಮಾರಕ ಪದಕ ಗಳಿಸಿದನು. 1950ರಲ್ಲಿ ಕೊಲೊನ್ “ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಭಾಗ ಆಲ್ಡರ್ಗೆ ಗೌರವ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ನೀಡಿತು. ತ್ರಿದಿಶಾ ಹಾಗೂ ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಗಾಗಿ ಆಲ್ಡರ್ 1950ರಲ್ಲಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತನಾದನು.